path: root/nl/boot-new/boot-new.xml

<!-- original version: 45438 -->

<chapter id="boot-new">
 <title>De computer opstarten met uw nieuwe Debian systeem</title>

 <sect1 id="base-boot"><title>Het moment van de waarheid</title>
<para>

De eerste keer dat u uw computer opnieuw opstart met uw nieuwe Debian
systeem is een soort <quote>vuurdoop</quote>.

</para><para arch="x86">

Als u een standaard installatie heeft uitgevoerd, is het menu van de
<classname>grub</classname>, of eventueel van de <classname>lilo</classname>
opstartlader, het eerste dat u behoort te zien nadat het systeem opnieuw
opstart.
De eerste keuzes in het menu zullen betrekking hebben op uw nieuwe Debian
systeem. Als u ook andere besturingssystemen (zoals Windows) op de computer
had die door het installatiesysteem gedetecteerd zijn, dan zullen deze lager
in het menu zijn opgenomen.

Als het systeem niet juist opstart, raak dan vooral niet in paniek. Als de
installatie successvol is afgerond, dan is de kans groot dat slechts een
relatief klein probleem het opstarten van het systeem met Debian verhindert.
In de meeste gevallen kunnen zulke problemen worden opgelost zonder de
installatie the hoeven herhalen. Eén van de beschikbare opties om
opstartproblemen te verhelpen is het gebruik van de ingebouwde
reddingsmodus van het installatiesysteem (zie <xref linkend="rescue"/>).

</para><para>

Als Debian en Linux nieuw zijn voor u, dan kunt u hierbij mogelijk wat hulp
gebruiken van meer ervaren gebruikers.
<phrase arch="x86">Voor directe on-line hulp kunt u de IRC-kanalen #debian of
#debian-boot op het OFTC-netwerk proberen. Of anders kunt u een bericht sturen
naar de <ulink url="&url-list-subscribe;">mailinglijst debian-user</ulink>.</phrase>
<phrase arch="not-x86">Voor minder gangbare architecturen zoals &arch-title;,
is uw beste optie om hulp te vragen op de
<ulink url="&url-list-subscribe;">mailinglijst debian-&arch-listname;</ulink>.</phrase>
Ook kunt u ons (in het Engels!) een installatieverslag sturen, zoals
beschreven in <xref linkend="submit-bug"/>. Probeer daarbij uw probeem helder
te omschrijven en neem in het verslag op eventuele getoonde berichten die
anderen kunnen helpen het probleem te diagnosticeren.

</para><para arch="x86">

Als er andere besturingssystemen op uw computer aanwezig waren die niet
gedetecteerd, of niet correct gedetecteerd werden, stuur ons dan een
installatieverslag.

</para>

  <sect2 arch="m68k"><title>Een BVME 6000 opstarten</title>

<para>

Als u zojuist een installatie zonder schijfeenheden heeft uitgevoerd
op een BVM of Motorola VMEbus machine: geef dan, nadat het systeem het
programma <command>tftplilo</command> vanaf de TFTP-server heeft geladen,
één van de volgende commando's bij de <prompt>LILO Boot:</prompt> prompt:

<itemizedlist>
<listitem><para>

<userinput>b6000</userinput> gevolgd door &enterkey;
om een BVME 4000/6000 op te starten

</para></listitem><listitem><para>

<userinput>b162</userinput> gevolgd door &enterkey;
om een MVME162 op te starten

</para></listitem><listitem><para>

<userinput>b167</userinput> gevolgd door &enterkey;
om een MVME166/167 op te starten

</para></listitem>
</itemizedlist>

</para>
  </sect2>

  <sect2 arch="m68k"><title>Een Macintosh opstarten</title>

<para>

Ga naar de map die de installatiebestanden bevat en start de
<command>Penguin</command> opstartlader op, waarbij u de
<keycap>command</keycap>-toets ingedrukt houdt. Ga vervolgens naar de
<userinput>Settings</userinput>-dialoog
(<keycombo> <keycap>command</keycap> <keycap>T</keycap> </keycombo>), en zoek
de invoerregel voor opstartparameters voor de kernel, die er ongeveer als volgt
zou moeten uitzien: <userinput>root=/dev/ram ramdisk_size=15000</userinput>.

</para><para>

U dient deze regel aan te passen naar
<userinput>root=/dev/<replaceable>yyyy</replaceable></userinput>.
Vervang daarbij <replaceable>yyyy</replaceable> met de Linux-naam van de
partitie waarop u het systeem heeft geïnstalleerd (bijvoorbeeld
<filename>/dev/sda1</filename>), zoals u eerder heeft genoteerd.
Voor gebruikers met een klein beeldscherm kan het toevoegen van de
optie <userinput>fbcon=font:VGA8x8</userinput> (of
<userinput>video=font:VGA8x8</userinput> voor pre-2.6 kernels) helpen de
leesbaarheid te verbeteren. U kunt dit op elk moment wijzigen.

</para><para>

Als u GNU/Linux niet automatisch wilt laten opstarten bij elke systeemstart,
zorg er dan voor dat de optie <userinput>Auto Boot</userinput> niet
geselecteerd is. Sla uw instellingen op in het bestand
<filename>Prefs</filename> met de optie <userinput>Save Settings As
Default</userinput>.

</para><para>

Kies nu <userinput>Boot Now</userinput> (<keycombo>
<keycap>command</keycap> <keycap>B</keycap> </keycombo>) om het nieuw
geïnstalleerde GNU/Linux-systeem op te starten in plaats van het
RAMdisk-gebaseerde installatiesysteem.

</para><para>

Debian zou nu moeten opstarten, en u zou de zelfde meldingen moeten zien
als bij het opstarten van het installatiesysteem, gevolgd door een aantal
nieuwe berichten.

</para>
  </sect2>

  <sect2 arch="powerpc"><title>OldWorld PowerMacs</title>

<para>

Als de machine niet goed opstart na afronding van de installatie en stopt met
een <prompt>boot:</prompt> prompt, probeer dan <userinput>Linux</userinput>
gevolgd door &enterkey; in te geven. (De standaard opstartconfiguratie in
<filename>quik.conf</filename> is Linux genaamd.) De namen die in
<filename>quik.conf</filename> zijn gedefinieerd, worden getoond als u bij de
<prompt>boot:</prompt> prompt de <keycap>Tab</keycap>-toets indrukt. U kunt
ook proberen opnieuw het installatieprogramma op te starten en vervolgens het
bestand <filename>/target/etc/quik.conf</filename> te wijzigen dat daar is
weggeschreven door de stap <guimenuitem>Quik op een harde schijf
installeren</guimenuitem>. Informatie over het werken met
<command>quik</command> is beschikbaar op
<ulink url="&url-powerpc-quik-faq;"></ulink>.
<!-- FJP: Hoe is "Install Quick on a Hard Disk" vertaald? //-->

</para><para>

Geef, om MacOS op te starten zonder dat de nvram wordt ingesteld naar
de standaardwaarden, bij de OpenFirmware-prompt het commando
<userinput>bye</userinput> (ervan uitgaande dat MacOS niet van de machine
is verwijderd). Houd, om een OpenFirmware-prompt te verkrijgen, de toetsen
<keycombo> <keycap>command</keycap> <keycap>option</keycap> <keycap>o</keycap>
<keycap>f</keycap> </keycombo> ingedrukt terwijl u de machine inschakelt.
Houd, als u de de wijzigingen in de OpenFirmware nvram wilt herstellen,
de toetsen <keycombo> <keycap>command</keycap> <keycap>option</keycap>
<keycap>p</keycap> <keycap>r</keycap> </keycombo> ingedrukt terwijl u
de machine inschakelt.

</para><para>

Als u <command>BootX</command> gebruikt om het geïnstalleerde systeem op
te starten, kunt u gewoon de gewenste kernel selecteren in de map
<filename>Linux Kernels</filename>, de optie ramdisk deselecteren en het
root-apparaat (bijvoorbeeld <userinput>/dev/hda8</userinput>) toevoegen
dat overeenkomt met uw installatie.

</para>
  </sect2>

  <sect2 arch="powerpc"><title>NewWorld PowerMacs</title>

<para>

Op G4- en iBook-systemen, kunt u de toets <keycap>option</keycap> ingedrukt
houden. U krijgt dan een grafisch scherm met een knop voor elk besturingssysteem
dat kan worden opgestart: &debian; zal een knop met daarop een klein icoon van
een penguin zijn.

</para><para>

Als u MacOS heeft behouden en als dat op enig moment de OpenFirmware-variabele
<envar>boot-device</envar> zou wijzigen, dan dient u OpenFirmware te herstellen
naar zijn standaard configuratie. Hiervoor houdt u de toetsen <keycombo>
<keycap>command</keycap> <keycap>option</keycap> <keycap>p</keycap>
<keycap>r</keycap> </keycombo> ingedrukt terwijl u de machine inschakelt.

</para><para>

De namen die zijn gedefinieerd in <filename>yaboot.conf</filename> zullen
worden getoond als u bij de <prompt>boot:</prompt> prompt de toets
<keycap>Tab</keycap> indrukt.

</para><para>

Het herstellen van OpenFirmware op G3- of G4-systemen zal standaard resulteren
in het opstarten van &debian; (als u de schijf juist heeft ingedeeld en de
Apple_Bootstrap partitie als eerste heeft geplaatst). Als u &debian; op een
SCSI harde schijf en MacOS op een IDE harde schijf heeft, werkt dit mogelijk
niet en zal u in OpenFirmware de variabele <envar>boot-device</envar> moeten
instellen. Normaal gesproken doet <command>ybin</command> dit automatisch.

</para><para>

Nadat u &debian; voor de eerste keer heeft opgestart, kunt u aanvullende
opties die u wenst (zoals voor 'dual boot') toevoegen aan
<filename>/etc/yaboot.conf</filename> en <command>ybin</command> starten om uw
opstartpartitie bij te werken met de gewijzigde configuratie. Aanvullende
informatie is beschikbaar op
<ulink url="&url-powerpc-yaboot-faq;">yaboot HOWTO</ulink>.

</para>
   </sect2>
 </sect1>

&mount-encrypted.xml;

 <sect1 id="login">
 <title>Aanloggen</title>

<para>

Nadat het systeem is opgestart, wordt de aanlogprompt getoond.
Log aan met uw persoonlijke gebruikersaccount door de gebruikersnaam en
het wachtwoord die u tijdens de installatie heeft geselecteerd, in te
geven. Uw systeem is nu klaar voor gebruik.

</para><para>

Als u een nieuwe gebruiker bent, adviseren wij om, terwijl u begint uw systeem
te gebruiken, ook de documentatie te verkennen die al is geïnstalleerd tijdens
het installatieproces.

</para><para>

De documentatie bij programma's die u heeft geïnstalleerd, kunt u vinden in
submappen onder <filename>/usr/share/doc/</filename>. Merk op dat deze
submappen de naam hebben van de geïnstalleerde Debian pakketten, niet van de
programma's zelf.
Meer uitgebreide documentatie is vaak opgenomen in afzonderlijke
documentatiepakketten die in het algemeen niet standaard geïnstalleerd
worden. Documentatie over het pakketbeheersysteem <command>apt</command> kan
bijvoorbeeld worden gevonden in de pakketten <classname>apt-doc</classname>
of <classname>apt-howto</classname>.

</para><para>

Daarnaast zijn er enkele bijzondere mappen onder
<filename>/usr/share/doc/</filename>. Linux HOWTO handleidingen worden
in <emphasis>.gz</emphasis>-formaat (gecomprimeerd) geïnstalleerd in
<filename>/usr/share/doc/HOWTO/en-txt/</filename>. Na installatie van
<classname>dhelp</classname> vindt u in
<filename>/usr/share/doc/HTML/index.html</filename> een inhoudsopgave
van documentatie die met een browser kan worden bekeken.

</para><para>

Een eenvoudige manier om deze documenten met een tekstuele browser te
bekijken, is met de volgende commando's:

<informalexample><screen>
$ cd /usr/share/doc/
$ w3c .
</screen></informalexample>

De punt achter het commando <command>w3c</command> bepaalt dat de inhoud van
de huidige directory moet worden getoond.

</para><para>

If you have a graphical desktop environment installed, you can also use
its web browser. Start the web browser from the application menu and
enter <userinput>/usr/share/doc/</userinput> in the address bar.

Als u een grafische desktopomgeving heeft geïnstalleerd, kunt u ook de
bijbehorende webbrowser gebruiken. Start de browser vanuit het
toepassingenmenu en type <userinput>/usr/share/doc/</userinput> in de
adresregel.

</para><para>

U kunt ook <userinput>info <replaceable>command</replaceable></userinput> of
<userinput>man <replaceable>command</replaceable></userinput> gebruiken om
documentatie te bekijken over de meeste opdrachten die vanaf de opdrachtregel
gegeven kunnen worden. Ook als u een opdracht ingeeft gevolgd door
<userinput>--help</userinput>, krijgt u over het algemeen een korte samenvatting
over het gebruik van de betreffende opdracht. Als de uitvoer van een
opdracht niet op één scherm past, probeer dan om <userinput>|&nbsp;more</userinput>
achter de opdracht in te geven; hierdoor zal de uitvoer pauzeren voordat deze
voorbij de bovenkant van het scherm schuift. U kunt een overzicht krijgen van
alle opdrachten die met (een) bepaalde letter(s) beginnen door direct achter de
letter(s) tweemaal op <keycap>tab</keycap> te drukken.
<!-- FJP: origineel: tab is <keycap> //-->

</para>

 </sect1>
</chapter>