# Dutch translation for chapter Preparing of the Debian Installation Guide. # Frans Spiesschaert , 2017-2020. # msgid "" msgstr "" "Project-Id-Version: d-i-manual_preparing\n" "Report-Msgid-Bugs-To: debian-boot@lists.debian.org\n" "POT-Creation-Date: 2020-12-02 23:02+0000\n" "PO-Revision-Date: 2020-07-29 15:06+0200\n" "Last-Translator: Frans Spiesschaert \n" "Language-Team: Debian Dutch l10n Team \n" "Language: nl\n" "MIME-Version: 1.0\n" "Content-Type: text/plain; charset=UTF-8\n" "Content-Transfer-Encoding: 8bit\n" "Plural-Forms: nplurals=2; plural=(n != 1);\n" "X-Generator: Gtranslator 3.30.1\n" #. Tag: title #: preparing.xml:5 #, no-c-format msgid "Before Installing &debian-gnu;" msgstr "Vooraleer u &debian-gnu; installeert" #. Tag: para #: preparing.xml:6 #, no-c-format msgid "" "This chapter deals with the preparation for installing &debian; before you " "even boot the installer. This includes backing up your data, gathering " "information about your hardware, and locating any necessary information." msgstr "" "Dit hoofdstuk behandelt de voorbereiding op de installatie van &debian; " "zelfs voordat u het installatieprogramma start. Dit omvat het maken van een " "reservekopie van uw gegevens, het verzamelen van gegevens over uw hardware " "en het bijeenzoeken van eventueel benodigde informatie." #. Tag: title #: preparing.xml:19 #, no-c-format msgid "Overview of the Installation Process" msgstr "Overzicht van het installatieproces" #. Tag: para #: preparing.xml:20 #, no-c-format msgid "" "First, just a note about re-installations. With &debian;, a circumstance " "that will require a complete re-installation of your system is very rare; " "perhaps mechanical failure of the hard disk would be the most common case." msgstr "" "Allereerst een opmerking over herinstallaties. Bij &debian; zal zich slechts " "zeer zelden een omstandigheid voordoen die een volledige herinstallatie " "noodzakelijk maakt. Wellicht is een mechanisch falen van de harde schijf de " "meest voorkomende situatie." #. Tag: para #: preparing.xml:27 #, no-c-format msgid "" "Many common operating systems may require a complete installation to be " "performed when critical failures take place or for upgrades to new OS " "versions. Even if a completely new installation isn't required, often the " "programs you use must be re-installed to operate properly in the new OS." msgstr "" "Bij veel courante besturingssystemen kan een volledige herinstallatie nodig " "blijken wanneer kritieke fouten optreden of voor een upgrade naar een nieuwe " "versie van het besturingssysteem. En zelfs als een volledige herinstallatie " "niet nodig is, moeten vaak de programma's die u gebruikt geherinstalleerd " "worden om behoorlijk te functioneren onder het nieuwe besturingssysteem." #. Tag: para #: preparing.xml:35 #, no-c-format msgid "" "Under &debian-gnu;, it is much more likely that your OS can be repaired " "rather than replaced if things go wrong. Upgrades never require a wholesale " "installation; you can always upgrade in-place. And the programs are almost " "always compatible with successive OS releases. If a new program version " "requires newer supporting software, the &debian; packaging system ensures " "that all the necessary software is automatically identified and installed. " "The point is, much effort has been put into avoiding the need for re-" "installation, so think of it as your very last option. The installer is " "not designed to re-install over an existing system." msgstr "" "Onder &debian-gnu; is het veel waarschijnlijker dat uw besturingssysteem " "niet vervangen moet worden maar gerepareerd kan worden als er dingen fout " "gaan. Voor opwaarderingen is nooit een volledige herinstallatie vereist. U " "kunt steeds het bestaande systeem opwaarderen terwijl het systeem blijft " "functioneren en bijna steeds zijn de programma's compatibel met " "opeenvolgende releases van het besturingssysteem. Indien een nieuwere versie " "van een programma ook nieuwe ondersteunende software vereist, zorgt de " "manier waarop &debian; pakketten maakt ervoor dat alle software die benodigd " "is, automatisch wordt geïdentificeerd en geïnstalleerd. Omdat zoveel " "aandacht is besteed aan het voorkomen van de noodzaak om opnieuw te " "installeren, zou u dat als uw allerlaatste redmiddel moeten beschouwen. Het " "installatiesysteem is niet ontworpen om een installatie " "over een bestaand systeem heen uit te voeren." #. Tag: para #: preparing.xml:48 #, no-c-format msgid "" "Here's a road map for the steps you will take during the installation " "process." msgstr "" "Hier volgt een draaiboek met de verschillende stappen van het " "installatieproces." #. Tag: para #: preparing.xml:56 #, no-c-format msgid "" "Back up any existing data or documents on the hard disk where you plan to " "install." msgstr "" "Een reservekopie maken van alle bestaande gegevens of documenten op de harde " "schijf waarop u de installatie wilt uitvoeren." #. Tag: para #: preparing.xml:62 #, no-c-format msgid "" "Gather information about your computer and any needed documentation, before " "starting the installation." msgstr "" "Informatie verzamelen over uw computer en alle benodigde documentatie voor u " "met de installatie begint." #. Tag: para #: preparing.xml:68 #, no-c-format msgid "Create partitionable space for &debian; on your hard disk." msgstr "" "Op uw harde schijf voor &debian; ruimte vrij maken die in partities kan " "opgedeeld worden." #. Tag: para #: preparing.xml:73 #, no-c-format msgid "" "Locate and/or download the installer software and any specialized driver or " "firmware files your machine requires." msgstr "" "De installatiesoftware erbij nemen en/of downloaden, evenals eventuele " "gespecialiseerde stuurprogramma's of firmware-bestanden die uw computer " "vereist." #. Tag: para #: preparing.xml:79 #, no-c-format msgid "" "Set up boot media such as CDs/DVDs/USB sticks or provide a network boot " "infrastructure from which the installer can be booted." msgstr "" "De opstartmedia klaar maken, zoals CD's/DVD's/USB-sticks of een " "infrastructuur voorzien om het installatieprogramma over het netwerk te " "kunnen opstarten." #. Tag: para #: preparing.xml:85 #, no-c-format msgid "Boot the installation system." msgstr "Het installatiesysteem opstarten." #. Tag: para #: preparing.xml:90 #, no-c-format msgid "Select the installation language." msgstr "De taal selecteren waarin de installatie uitgevoerd wordt." #. Tag: para #: preparing.xml:95 #, no-c-format msgid "Activate the ethernet network connection, if available." msgstr "De ethernet-netwerkverbinding activeren als die beschikbaar is." #. Tag: para #: preparing.xml:101 #, no-c-format msgid "Configure one network interface." msgstr "Een netwerkinterface configureren." #. Tag: para #: preparing.xml:106 #, no-c-format msgid "Open an ssh connection to the new system." msgstr "Een ssh-verbinding openen met het nieuwe systeem." #. Tag: para #: preparing.xml:111 #, no-c-format msgid "Attach one or more DASDs (Direct Access Storage Device)." msgstr "" "Een of meer DASD's (Direct Access Storage Device - opslagapparaat met " "rechtstreekse toegang, vaak een harde schijf) aankoppelen." #. Tag: para #: preparing.xml:117 #, no-c-format msgid "" "If necessary, resize existing partitions on your target harddisk to make " "space for the installation." msgstr "" "Zo nodig op de doelschijf de grootte van bestaande partities aanpassen om " "plaats vrij te maken voor de installatie." #. Tag: para #: preparing.xml:122 #, no-c-format msgid "Create and mount the partitions on which &debian; will be installed." msgstr "" "De partities waarop &debian; geïnstalleerd zal worden aanmaken en " "aankoppelen." #. Tag: para #: preparing.xml:127 #, no-c-format msgid "" "Watch the automatic download/install/setup of the base system." msgstr "" "Toekijken op het automatisch downloaden/installeren/instellen van het " "basissysteem." #. Tag: para #: preparing.xml:133 #, no-c-format msgid "Select and install additional software." msgstr "Selecteren en installeren van extra software." #. Tag: para #: preparing.xml:138 #, no-c-format msgid "" "Install a boot loader which can start up &debian-gnu; " "and/or your existing system." msgstr "" "Een opstartlader (boot loader) installeren die in " "staat is om &debian-gnu; en/of uw bestaande systeem op te starten." #. Tag: para #: preparing.xml:144 #, no-c-format msgid "Load the newly installed system for the first time." msgstr "Het pas geïnstalleerde systeem voor de eerste maal laden." #. Tag: para #: preparing.xml:151 #, no-c-format msgid "" "For &arch-title; you have the option of using a an experimental graphical version " "of the installation system. For more information about this graphical " "installer, see ." msgstr "" "Voor &arch-title; heeft u de mogelijkheid om een een experimentele grafische versie " "van het installatiesysteem te gebruiken. Raadpleeg voor bijkomende informatie over dit grafisch installatieprogramma." #. Tag: para #: preparing.xml:159 #, no-c-format msgid "" "If you have problems during the installation, it helps to know which " "packages are involved in which steps. Introducing the leading software " "actors in this installation drama:" msgstr "" "Indien u tijdens de installatie moeilijkheden ervaart, kan het nuttig zijn " "om een beeld te hebben van de pakketten die een rol spelen in de " "verschillende stappen. Wij stellen de belangrijkste software-acteurs uit dit " "installatietoneelstuk aan u voor:" #. Tag: para #: preparing.xml:165 #, no-c-format msgid "" "The installer software, debian-installer, is the " "primary concern of this manual. It detects hardware and loads appropriate " "drivers, uses dhcp-client to set up the network " "connection, runs debootstrap to install the base " "system packages, and runs tasksel to allow you to " "install certain additional software. Many more actors play smaller parts in " "this process, but debian-installer has completed its " "task when you load the new system for the first time." msgstr "" "De installatiesoftware, debian-installer, is het " "voornaamste onderwerp van deze handleiding. Zij verzorgt de herkenning van " "hardware en laadt geschikte stuurprogramma's, gebruikt dhcp-" "client om de netwerkverbinding op te zetten, start " "debootstrap voor de installatie van de pakketten voor " "het basissysteem en voert tasksel uit om u in staat " "te stellen bepaalde bijkomende software te installeren. Nog veel meer " "acteurs spelen kleinere rollen in dit proces, maar de taak van " "debian-installer is achter de rug als u het nieuwe " "systeem voor de eerste maal laadt." #. Tag: para #: preparing.xml:177 #, no-c-format msgid "" "To tune the system to your needs, tasksel allows you " "to choose to install various predefined bundles of software like a Web " "server or a Desktop environment." msgstr "" "Om het systeem aan uw behoeften aan te passen, biedt tasksel u de mogelijkheid om diverse voorgedefinieerde softwarebundels, " "zoals een webserver of desktopomgeving, te installeren." #. Tag: para #: preparing.xml:183 #, no-c-format msgid "" "One important option during the installation is whether or not to install a " "graphical desktop environment, consisting of the X Window System and one of " "the available graphical desktop environments. If you choose not to select " "the Desktop environment task, you will only have a relatively " "basic, command line driven system. Installing the Desktop environment task " "is optional because in relation to a text-mode-only system it requires a " "comparatively large amount of disk space and because many &debian-gnu; " "systems are servers which don't really have any need for a graphical user " "interface to do their job." msgstr "" "Een belangrijk keuzemoment tijdens de installatie is de vraag of er al dan " "niet een grafische desktopomgeving geïnstalleerd moet worden. Dat bestaat " "uit het 'X Window System' en één van de beschikbare grafische " "desktopomgevingen. Indien u ervoor kiest om de taak Desktopomgeving niet te selecteren, zult u enkel beschikken over een relatief basaal " "systeem dat via de commandoregel aangestuurd wordt. Het installeren van de " "taak 'desktopomgeving' is optioneel omdat het vergeleken met een systeem dat " "uitsluitend in tekstmodus werkt, een relatief grote hoeveelheid schijfruimte " "nodig heeft en omdat veel &debian-gnu;-systemen als server dienst doen en " "die hebben niet echt behoefte aan een grafische gebruikersinterface om hun " "taak te vervullen." #. Tag: para #: preparing.xml:196 #, no-c-format msgid "" "Just be aware that the X Window System is completely separate from " "debian-installer, and in fact is much more " "complicated. Troubleshooting of the X Window System is not within the scope " "of this manual." msgstr "" "U moet weten dat het 'X Window System' volledig los staat van " "debian-installer en in feite veel complexer is. Het " "oplossen van problemen met het 'X Window System' valt buiten het bestek van " "deze handleiding." #. Tag: title #: preparing.xml:211 #, no-c-format msgid "Back Up Your Existing Data!" msgstr "Maak een reservekopie van uw bestaande gegevens!" #. Tag: para #: preparing.xml:212 #, no-c-format msgid "" "Before you start, make sure to back up every file that is now on your " "system. If this is the first time a non-native operating system is going to " "be installed on your computer, it is quite likely you will need to re-" "partition your disk to make room for &debian-gnu;. Anytime you partition " "your disk, you run a risk of losing everything on the disk, no matter what " "program you use to do it. The programs used in the installation of &debian-" "gnu; are quite reliable and most have seen years of use; but they are also " "quite powerful and a false move can cost you. Even after backing up, be " "careful and think about your answers and actions. Two minutes of thinking " "can save hours of unnecessary work." msgstr "" "Vooraleer u begint moet u zeker een reservekopie maken van elk bestand dat " "zich op dit moment op uw systeem bevindt. Als dit de eerste keer is dat op " "uw computer een niet-oorspronkelijk besturingssysteem geïnstalleerd zal " "worden, is het erg waarschijnlijk dat u de harde schijf zult moeten " "herindelen om plaats te maken voor &debian-gnu;. Telkens u de schijf indeelt " "in partities, loopt u het risico dat alles wat op de schijf staat verloren " "gaat, ongeacht welk programma u hiervoor gebruikt. De programma's die " "tijdens de installatie van &debian-gnu; gebruikt worden, zijn behoorlijk " "betrouwbaar en de meeste zijn al jaren in gebruik, maar ze zijn ook erg " "krachtig en een verkeerde handeling kan u duur te staan komen. Zelfs nadat u " "een reservekopie gemaakt heeft, moet u voorzichtig te werk gaan en over uw " "antwoorden en acties nadenken. Twee minuten nadenken kan u uren nutteloos " "werk besparen." #. Tag: para #: preparing.xml:225 #, no-c-format msgid "" "If you are creating a multi-boot system, make sure that you have the " "distribution media of any other present operating systems on hand. Even " "though this is normally not necessary, there might be situations in which " "you could be required to reinstall your operating system's boot loader to " "make the system boot or in a worst case even have to reinstall the complete " "operating system and restore your previously made backup." msgstr "" "Indien u een 'multi-boot' systeem wilt maken, een systeem waarop meerdere " "besturingssystemen staan, moet u ervoor zorgen dat u de distributiemedia van " "de andere aanwezige besturingssystemen bij de hand heeft. Hoewel dit in " "normale omstandigheden niet nodig is, kunnen er zich situaties voordoen " "waarin u de opstartlader van uw besturingssysteem opnieuw moet installeren " "om het systeem te laten opstarten, of in het slechtste geval zelfs het " "volledige besturingssysteem opnieuw moet installeren en de vooraf gemaakte " "reservekopie moet terugplaatsen." #. Tag: title #: preparing.xml:244 #, no-c-format msgid "Information You Will Need" msgstr "Benodigde informatie" #. Tag: title #: preparing.xml:247 #, no-c-format msgid "Documentation" msgstr "Documentatie" #. Tag: title #: preparing.xml:250 #, no-c-format msgid "Installation Manual" msgstr "Installatiehandleiding" #. Tag: para #: preparing.xml:252 #, no-c-format msgid "This document you are now reading, in plain ASCII, HTML or PDF format." msgstr "" "Het document dat u nu aan het lezen bent, als gewoon ASCII tekstbestand of " "in HTML- of PDF-formaat." #. Tag: itemizedlist #: preparing.xml:258 #, no-c-format msgid "&list-install-manual-files;" msgstr "&list-install-manual-files;" #. Tag: para #: preparing.xml:264 #, no-c-format msgid "" "The document you are now reading, which is the official version of the " "Installation Guide for the &releasename; release of &debian;; available in " "various formats and " "translations." msgstr "" "Het document dat u nu aan het lezen bent. Dit is de officiële versie van de " "Installatiehandleiding voor de release &releasename; van &debian; en is " "beschikbaar in diverse " "bestandsformaten en vertalingen." #. Tag: para #: preparing.xml:273 #, no-c-format msgid "" "The document you are now reading, which is a development version of the " "Installation Guide for the next release of &debian;; available in various formats and translations." msgstr "" "Het document dat u nu aan het lezen bent. Dit is de ontwikkelingsversie van " "de Installatiehandleiding voor de volgende release van &debian; en is " "beschikbaar in diverse " "bestandsformaten en vertalingen." #. Tag: title #: preparing.xml:285 #, no-c-format msgid "Hardware documentation" msgstr "Documentatie over de hardware" #. Tag: para #: preparing.xml:286 #, no-c-format msgid "" "Often contains useful information on configuring or using your hardware." msgstr "" "Die bevat vaak nuttige informatie over het instellen en gebruiken van die " "hardware." #. Tag: ulink #: preparing.xml:297 #, no-c-format msgid "The Debian Wiki hardware page" msgstr "De hardware-pagina van Debian Wiki" #. Tag: ulink #: preparing.xml:303 #, no-c-format msgid "Linux for SPARC Processors FAQ" msgstr "De FAQ 'Linux voor SPARC Processors'" #. Tag: ulink #: preparing.xml:309 #, no-c-format msgid "Linux/MIPS website" msgstr "De Linux/MIPS website" #. Tag: title #: preparing.xml:318 #, no-c-format msgid "&arch-title; Hardware References" msgstr "Naslagwerk voor &arch-title;-hardware" #. Tag: para #: preparing.xml:319 #, no-c-format msgid "" "Documentation of &arch-title;-specific boot sequence, commands and device " "drivers (e.g. DASD, XPRAM, Console, OSA, HiperSockets and z/VM interaction)" msgstr "" "Documentatie over &arch-title;-specifieke zaken zoals opstartvolgorde (boot " "sequence), commando's en apparaatstuurprogramma's (bijv. DASD, XPRAM, " "console, OSA, HiperSockets en z/VM-interactie)" #. Tag: ulink #: preparing.xml:330 #, no-c-format msgid "Device Drivers, Features, and Commands (Linux Kernel 3.2)" msgstr "" "Apparaatstuurprogramma's, functionaliteit en commando's (Linux Kernel 3.2)" #. Tag: para #: preparing.xml:335 #, no-c-format msgid "" "IBM Redbook describing how Linux can be combined with z/VM on zSeries and " "&arch-title; hardware." msgstr "" "Het Redbook van IBM waarin beschreven staat hoe Linux gecombineerd kan " "worden met z/VM op zSeries en &arch-title; hardware." #. Tag: ulink #: preparing.xml:345 #, no-c-format msgid "Linux for &arch-title;" msgstr "Linux voor &arch-title;" #. Tag: para #: preparing.xml:351 #, no-c-format msgid "" "IBM Redbook describing the Linux distributions available for the mainframe. " "It has no chapter about &debian; but the basic installation concepts are the " "same across all &arch-title; distributions." msgstr "" "Het Redbook van IBM dat beschrijft welke Linux-distributies beschikbaar zijn " "voor het mainframe. Het bevat geen hoofdstuk over &debian;, maar de " "basisconcepten van de installatie zijn voor alle distributies voor &arch-" "title; dezelfde." #. Tag: ulink #: preparing.xml:362 #, no-c-format msgid "Linux for IBM eServer zSeries and &arch-title;: Distributions" msgstr "Linux voor de IBM eServer zSeries en voor &arch-title;: Distributies" #. Tag: title #: preparing.xml:372 #, no-c-format msgid "Finding Sources of Hardware Information" msgstr "Informatiebronnen over hardware vinden" #. Tag: para #: preparing.xml:373 #, no-c-format msgid "" "In many cases, the installer will be able to automatically detect your " "hardware. But to be prepared, we do recommend familiarizing yourself with " "your hardware before the install." msgstr "" "In veel gevallen zal het installatieprogramma in staat zijn automatisch uw " "hardware te herkennen. Maar om op alles voorbereid te zijn, raden we u aan " "om uzelf vertrouwd te maken met uw hardware voor u met de installatie begint." #. Tag: para #: preparing.xml:379 #, no-c-format msgid "Hardware information can be gathered from:" msgstr "Informatie over hardware kan gevonden worden via:" #. Tag: para #: preparing.xml:386 #, no-c-format msgid "The manuals that come with each piece of hardware." msgstr "De handleidingen die meegeleverd worden met elk hardware-onderdeel." #. Tag: para #: preparing.xml:391 #, no-c-format msgid "" "The BIOS/UEFI setup screens of your computer. You can view these screens " "when you start your computer by pressing a combination of keys. Check your " "manual for the combination. Often, it is the Delete or the " "F2 key, but some manufacturers use other keys or key " "combinations. Usually upon starting the computer there will be a message " "stating which key to press to enter the setup screen." msgstr "" "De configuratieschermen van het BIOS/UEFI op uw computer. U krijgt deze " "schermen te zien als u bij het opstarten van de computer een " "toetsencombinatie indrukt. Kijk in uw handleiding welke combinatie u moet " "gebruiken. Vaak is het de Delete-toets of de F2-toets, maar sommige fabrikanten gebruiken een andere toets of " "toetsencombinatie. Gewoonlijk krijgt u bij het opstarten van de computer een " "mededeling die zegt welke toets u moet indrukken om het instellingenscherm " "te openen." #. Tag: para #: preparing.xml:401 #, no-c-format msgid "The cases and boxes for each piece of hardware." msgstr "De verpakkingsdozen van de verschillende hardware-onderdelen." #. Tag: para #: preparing.xml:407 #, no-c-format msgid "The System window in the Windows Control Panel." msgstr "" "Het Systeem-venster in het Configuratiescherm (Control Panel) van Windows." #. Tag: para #: preparing.xml:413 #, no-c-format msgid "" "System commands or tools in another operating system, including file manager " "displays. This source is especially useful for information about RAM and " "hard drive memory." msgstr "" "Systeemcommando's en -gereedschappen van andere besturingssystemen, " "waaronder programma's voor bestandsbeheer. Deze informatiebron is vooral " "handig om informatie te verkrijgen over RAM-geheugen en opslaggeheugen van " "de harde schijf." #. Tag: para #: preparing.xml:420 #, no-c-format msgid "" "Your system administrator or Internet Service Provider. These sources can " "tell you the settings you need to set up your networking and e-mail." msgstr "" "Uw systeembeheerder of Internetprovider (ISP). Bij deze informatiebronnen " "kunt u de instellingen opvragen die u voor uw netwerkverbinding en uw e-mail " "moet gebruiken." #. Tag: title #: preparing.xml:432 #, no-c-format msgid "Hardware Information Helpful for an Install" msgstr "Voor een installatie nuttige informatie over hardware" #. Tag: entry #: preparing.xml:436 #, no-c-format msgid "Hardware" msgstr "Hardware" #. Tag: entry #: preparing.xml:436 #, no-c-format msgid "Information You Might Need" msgstr "Informatie die u nodig kunt hebben" #. Tag: entry #: preparing.xml:442 #, no-c-format msgid "Hard Drives" msgstr "Harde schijven" #. Tag: entry #: preparing.xml:443 #, no-c-format msgid "How many you have." msgstr "Hoeveel u er heeft." #. Tag: entry #: preparing.xml:445 #, no-c-format msgid "Their order on the system." msgstr "Hun volgorde op het systeem." #. Tag: entry #: preparing.xml:447 #, no-c-format msgid "Whether IDE (also known as PATA), SATA or SCSI." msgstr "" "Of ze van het type IDE (ook wel aangeduid met PATA), SATA of SCSI zijn." #. Tag: entry #: preparing.xml:449 preparing.xml:498 #, no-c-format msgid "Available free space." msgstr "Beschikbare vrije ruimte." #. Tag: entry #: preparing.xml:450 #, no-c-format msgid "Partitions." msgstr "Partities." #. Tag: entry #: preparing.xml:452 #, no-c-format msgid "Partitions where other operating systems are installed." msgstr "Partities waarop andere besturingssystemen geïnstalleerd zijn." #. Tag: entry #: preparing.xml:480 #, no-c-format msgid "Network interfaces" msgstr "Netwerk-interfaces" #. Tag: entry #: preparing.xml:481 #, no-c-format msgid "Type/model of available network interfaces." msgstr "Type/model van de beschikbare netwerk-interfaces." #. Tag: entry #: preparing.xml:485 #, no-c-format msgid "Printer" msgstr "Printer" #. Tag: entry #: preparing.xml:486 #, no-c-format msgid "Model and manufacturer." msgstr "Model en fabrikant." #. Tag: entry #: preparing.xml:490 #, no-c-format msgid "Video Card" msgstr "Grafische kaart" #. Tag: entry #: preparing.xml:491 #, no-c-format msgid "Type/model and manufacturer." msgstr "Type/model en fabrikant" #. Tag: entry #: preparing.xml:495 #, no-c-format msgid "DASD" msgstr "DASD" #. Tag: entry #: preparing.xml:496 #, no-c-format msgid "Device number(s)." msgstr "Apparaatnummer(s)." #. Tag: entry #: preparing.xml:501 #, no-c-format msgid "Network" msgstr "Netwerk" #. Tag: entry #: preparing.xml:502 #, no-c-format msgid "Type of adapter." msgstr "Type adapter." #. Tag: entry #: preparing.xml:504 #, no-c-format msgid "Device numbers." msgstr "Apparaatnummers." #. Tag: entry #: preparing.xml:505 #, no-c-format msgid "Relative adapter number for OSA cards." msgstr "Het relatief adapternummer voor OSA-kaarten." #. Tag: title #: preparing.xml:513 #, no-c-format msgid "Hardware Compatibility" msgstr "Compatibiliteit van de hardware" #. Tag: para #: preparing.xml:515 #, no-c-format msgid "" "Many products work without trouble on &arch-kernel;. Moreover, hardware " "support in &arch-kernel; is improving daily. However, &arch-kernel; still " "does not run as many different types of hardware as some operating systems." msgstr "" "Veel producten werken probleemloos onder &arch-kernel;. Daarenboven " "verbetert de ondersteuning van hardware in &arch-kernel; nog dagelijks. Toch " "werkt &arch-kernel; nog niet met evenveel verschillende types hardware als " "sommige andere besturingssystemen." #. Tag: para #: preparing.xml:521 #, no-c-format msgid "" "Drivers in &arch-kernel; in most cases are not written for a certain " "product or brand from a specific manufacturer, " "but for a certain hardware/chipset. Many seemingly different products/brands " "are based on the same hardware design; it is not uncommon that chip " "manufacturers provide so-called reference designs for " "products based on their chips which are then used by several different " "device manufacturers and sold under lots of different product or brand names." msgstr "" "Stuurprogramma's in &arch-kernel; zijn in de meeste gevallen niet geschreven " "voor een bepaald product of merk van een " "specifieke fabrikant, maar voor een bepaalde hardware/chipset. Veel " "ogenschijnlijk verschillende producten/merken zijn op hetzelfde " "hardwaredesign gebaseerd. Het is niet ongewoon dat fabrikanten van chips " "zogenaamde referentiedesigns ter beschikking stellen voor " "producten die op hun chips gebaseerd zijn. Die worden dan gebruikt door " "verschillende fabrikanten van apparatuur die ze onder veel verschillende " "product- en merknamen verkopen." #. Tag: para #: preparing.xml:532 #, no-c-format msgid "" "This has advantages and disadvantages. An advantage is that a driver for one " "chipset works with lots of different products from different manufacturers, " "as long as their product is based on the same chipset. The disadvantage is " "that it is not always easy to see which actual chipset is used in a certain " "product/brand. Unfortunately sometimes device manufacturers change the " "hardware base of their product without changing the product name or at least " "the product version number, so that when having two items of the same brand/" "product name bought at different times, they can sometimes be based on two " "different chipsets and therefore use two different drivers or there might be " "no driver at all for one of them." msgstr "" "Dit heeft voor- en nadelen. Een voordeel is dat een stuurprogramma voor een " "chipset werkt voor veel verschillende producten van diverse fabrikanten " "zolang die producten op dezelfde chipset gebaseerd zijn. Het nadeel is dat " "het niet altijd gemakkelijk is om precies vast te stellen welke chipset " "gebruikt werd in een bepaald product/merk. Fabrikanten van apparatuur " "wijzigen jammer genoeg soms de hardwarebasis van hun product zonder dat ze " "de productnaam of minstens het versienummer aanpassen. Wanneer men twee " "exemplaren heeft met dezelfde product/merk-naam die men op een verschillend " "moment aangekocht heeft, is het daardoor soms mogelijk dat ze blijken op " "verschillende chipsets gebaseerd te zijn en om die reden twee verschillende " "stuurprogramma's nodig hebben of dat voor een van hen zelfs helemaal geen " "stuurprogramma voorhanden is." #. Tag: para #: preparing.xml:545 #, no-c-format msgid "" "For USB and PCI/PCI-Express/ExpressCard devices, a good way to find out on " "which chipset they are based is to look at their device IDs. All USB/PCI/PCI-" "Express/ExpressCard devices have so called vendor and " "product IDs, and the combination of these two is usually the " "same for any product based on the same chipset." msgstr "" "Een goede manier om uit te zoeken op welke chipset USB- en PCI/PCI-Express/" "ExpressCard-apparaten gebaseerd zijn, is te gaan kijken naar hun apparaat-" "ID. Alle USB/PCI/PCI-Express/ExpressCard-apparaten hebben een zogenaamd " "leveranciers-ID en product-ID en de combinatie " "van beide is meestal identiek voor alle producten die op dezelfde chipset " "gebaseerd zijn." #. Tag: para #: preparing.xml:553 #, no-c-format msgid "" "On Linux systems, these IDs can be read with the lsusb " "command for USB devices and with the lspci -nn command " "for PCI/PCI-Express/ExpressCard devices. The vendor and product IDs are " "usually given in the form of two hexadecimal numbers, separated by a colon, " "such as 1d6b:0001." msgstr "" "Op Linuxsystemen kunt u deze ID's zien met het commando lsusb voor USB-apparaten en het commando lspci -nn " "voor PCI/PCI-Express/ExpressCard-apparaten. Het leveranciers- en het product-" "ID worden meestal weergegeven in de vorm van twee hexadecimale getallen met " "daartussenin een dubbele punt, zoals bijvoorbeeld 1d6b:0001." #. Tag: para #: preparing.xml:561 #, no-c-format msgid "" "An example for the output of lsusb: Bus 001 Device " "001: ID 1d6b:0002 Linux Foundation 2.0 root hub, whereby 1d6b is the " "vendor ID and 0002 is the product ID." msgstr "" "Een voorbeeld van uitvoer van het commando lsusb is: " "Bus 001 Device 001: ID 1d6b:0002 Linux Foundation 2.0 root hub, waarbij 1d6b het leveranciers-ID is en 0002 het product-ID." #. Tag: para #: preparing.xml:567 #, no-c-format msgid "" "An example for the output of lspci -nn for an Ethernet " "card: 03:00.0 Ethernet controller [0200]: Realtek Semiconductor Co., " "Ltd. RTL8111/8168B PCI Express Gigabit Ethernet controller [10ec:8168] (rev " "06). The IDs are given inside the rightmost square brackets, i.e. " "here 10ec is the vendor- and 8168 is the product ID." msgstr "" "Een voorbeeld van uitvoer van het commando lspci -nn voor " "een ethernetkaart is: 03:00.0 Ethernet controller [0200]: Realtek " "Semiconductor Co., Ltd. RTL8111/8168B PCI Express Gigabit Ethernet " "controller [10ec:8168] (rev 06). De ID's worden vermeld binnen de " "meest rechtse rechte haakjes. In dit voorbeeld is 10ec het leveranciers-ID " "en 8168 het product-ID." #. Tag: para #: preparing.xml:575 #, no-c-format msgid "" "As another example, a graphics card could give the following output: " "04:00.0 VGA compatible controller [0300]: Advanced Micro Devices " "[AMD] nee ATI RV710 [Radeon HD 4350] [1002:954f]." msgstr "" "Nog een ander voorbeeld is de volgende mogelijke uitvoer voor een grafische " "kaart: 04:00.0 VGA compatible controller [0300]: Advanced Micro " "Devices [AMD] nee ATI RV710 [Radeon HD 4350] [1002:954f]." #. Tag: para #: preparing.xml:581 #, no-c-format msgid "" "On Windows systems, the IDs for a device can be found in the Windows device " "manager on the tab details, where the vendor ID is prefixed " "with VEN_ and the product ID is prefixed with DEV_. On Windows 7 systems, " "you have to select the property Hardware IDs in the device " "manager's details tab to actually see the IDs, as they are not displayed by " "default." msgstr "" "Op Windowssystemen zijn de ID's van een apparaat terug te vinden in het " "apparaatbeheer van Windows onder het tabblad details, waarbij " "het leveranciers-ID voorafgegaan wordt door VEN_ (van vendor ID) en het " "product-ID door DEV_ (van device ID). Op systemen met Windows 7 moet u de " "eigenschap Hardware-ID's selecteren in het details-tabblad " "van het apparaatbeheer om de ID's effectief te zien te krijgen, vermits ze " "standaard niet getoond worden." #. Tag: para #: preparing.xml:591 #, no-c-format msgid "" "Searching on the internet with the vendor/product ID, &arch-kernel; and driver as the search terms often results in " "information regarding the driver support status for a certain chipset. If a " "search for the vendor/product ID does not yield usable results, a search for " "the chip code names, which are also often provided by lsusb and lspci " "(RTL8111/RTL8168B in the network card example " "and RV710 in the graphics card example), can help." msgstr "" "Als u op het internet zoekt met het leveranciers/product-ID samen met de " "zoektermen &arch-kernel; en driver " "(stuurprogramma), kunt u vaak informatie vinden over hoe het gesteld is met " "de eventuele ondersteuning door een stuurprogramma van een bepaalde chipset. " "Indien een zoekopdracht met het leveranciers/product-ID geen bruikbare " "resultaten oplevert, kan een zoekopdracht met de codenaam van de chip, die " "ook vaak weergegeven wordt door de commando's lsusb en lspci " "(RTL8111/RTL8168B in het voorbeeld van de " "netwerkkaarten RV710 in het voorbeeld van de grafische " "kaart), soms helpen." #. Tag: title #: preparing.xml:604 #, no-c-format msgid "Testing hardware compatibility with a Live-System" msgstr "De compatibiliteit van hardware testen met een live-systeem" #. Tag: para #: preparing.xml:606 #, no-c-format msgid "" "&debian-gnu; is also available as a so-called live system for " "certain architectures. A live system is a preconfigured ready-to-use system " "in a compressed format that can be booted and used from a read-only medium " "like a CD or DVD. Using it by default does not create any permanent changes " "on your computer. You can change user settings and install additional " "programs from within the live system, but all this only happens in the " "computer's RAM, i.e. if you turn off the computer and boot the live system " "again, everything is reset to its defaults. If you want to see whether your " "hardware is supported by &debian-gnu;, the easiest way is to run a &debian; " "live system on it and try it out." msgstr "" "&debian-gnu; bestaat voor bepaalde architecturen ook onder de vorm van een " "zogenaamd live-systeem. Een live-systeem is een " "voorgeconfigureerd en gecomprimeerd systeem dat klaar voor gebruik is en " "opgestart en gebruikt kan worden vanaf een alleen-lezen medium, zoals een CD " "of een DVD. Een standaardgebruik ervan brengt geen enkele permanente " "wijziging aan op uw computer. U kunt in het live-systeem " "gebruikersinstellingen wijzigen en bijkomende programma's installeren, maar " "dit alles speelt zich alleen maar af in het RAM-geheugen van de computer. " "Dit houdt in dat als u de computer afzet en het live-systeem opnieuw " "opstart, alles teruggeplaatst is op zijn standaardinstellingen. Indien u " "wilt nagaan of uw hardware ondersteund wordt door &debian-gnu;, is de " "eenvoudigste manier om dit te doen er een &debian; live-systeem op " "uitproberen." #. Tag: para #: preparing.xml:619 #, no-c-format msgid "" "There are a few limitations in using a live system. The first is that as all " "changes you do within the live system must be held in your computer's RAM, " "this only works on systems with enough RAM to do that, so installing " "additional large software packages may fail due to memory constraints. " "Another limitation with regards to hardware compatibility testing is that " "the official &debian-gnu; live system contains only free components, i.e. " "there are no non-free firmware files included in it. Such non-free packages " "can of course be installed manually within the system, but there is no " "automatic detection of required firmware files like in the &d-i;, so " "installation of non-free components must be done manually if needed." msgstr "" "Aan het gebruik van een live-systeem zijn ook enkele beperkingen verbonden. " "De eerste heeft te maken met het feit dat alle wijzigingen die u in het live-" "systeem aanbrengt, bewaard moeten worden in het RAM-geheugen van uw " "computer. Daardoor kan het installeren van bijkomende grote " "softwarepakketten mislukken ten gevolge van een gebrek aan geheugen. Een " "andere beperking in verband met het testen van de compatibiliteit van " "hardware is dat het officiële live-systeem van &debian-gnu; enkel vrije " "componenten bevat, wat inhoudt dat het geen niet-vrije firmwarebestanden " "bevat. Dergelijke niet-vrije pakketten kunnen binnen het systeem uiteraard " "handmatig geïnstalleerd worden, maar er is geen automatische detectie " "aanwezig van de vereiste firmwarebestanden zoals dat in &d-i; wel het geval " "is. De installatie van niet-vrije componenten moet dus handmatig gebeuren " "als ze nodig zijn." #. Tag: para #: preparing.xml:632 #, no-c-format msgid "" "Information about the available variants of the &debian; live images can be " "found at the Debian Live Images website." msgstr "" "Informatie over de beschikbare varianten van &debian; live-images is te " "vinden op de webpagina over Debian Live " "Images." #. Tag: title #: preparing.xml:646 #, no-c-format msgid "Network Settings" msgstr "Netwerkinstellingen" #. Tag: para #: preparing.xml:648 #, no-c-format msgid "" "If your computer is connected to a fixed network (i.e. an Ethernet or " "equivalent connection — not a dialup/PPP connection) which is " "administered by somebody else, you should ask your network's system " "administrator for this information:" msgstr "" "Indien uw computer verbonden is met een vast netwerk (dus een ethernet- of " "gelijkaardige verbinding — geen inbel/PPP-verbinding) dat beheerd " "wordt door iemand anders, moet u bij uw netwerkbeheerder naar de volgende " "informatie vragen:" #. Tag: para #: preparing.xml:656 #, no-c-format msgid "Your host name (you may be able to decide this on your own)." msgstr "Uw computernaam (host name - mogelijk mag u die zelf bepalen)." #. Tag: para #: preparing.xml:661 #, no-c-format msgid "Your domain name." msgstr "De domeinnaam van uw netwerk." #. Tag: para #: preparing.xml:666 #, no-c-format msgid "Your computer's IP address." msgstr "Het IP-adres van uw computer." #. Tag: para #: preparing.xml:671 #, no-c-format msgid "The netmask to use with your network." msgstr "Het voor uw netwerk te gebruiken netwerkmasker." #. Tag: para #: preparing.xml:676 #, no-c-format msgid "" "The IP address of the default gateway system you should route to, if your " "network has a gateway." msgstr "" "Het IP-adres van het standaard gateway-systeem waarnaartoe u moet routeren " "(d.w.z. waarlangs u toegang kunt krijgen tot andere netwerken, waaronder het " "Internet) indien uw netwerk een gateway heeft." #. Tag: para #: preparing.xml:682 #, no-c-format msgid "" "The system on your network that you should use as a DNS (Domain Name " "Service) server." msgstr "" "Het systeem op uw netwerk dat u moet gebruiken als DNS-server (Domain Name " "Service - dienst voor domeinnamen)." #. Tag: para #: preparing.xml:690 #, no-c-format msgid "" "If the network you are connected to uses DHCP (Dynamic Host Configuration " "Protocol) for configuring network settings, you don't need this information " "because the DHCP server will provide it directly to your computer during the " "installation process." msgstr "" "Indien het netwerk waarmee u verbonden bent, DHCP (Dynamic Host " "Configuration Protocol - protocol voor dynamische hostconfiguratie) gebruikt " "om uw netwerkinstellingen te configureren, heeft u deze informatie niet " "nodig, aangezien de DHCP-server deze rechtstreeks aan uw computer zal " "overmaken tijdens het installatieproces." #. Tag: para #: preparing.xml:697 #, no-c-format msgid "" "If you have internet access via DSL or cable modem (i.e. over a cable tv " "network) and have a router (often provided preconfigured by your phone or " "catv provider) which handles your network connectivity, DHCP is usually " "available by default." msgstr "" "Indien u toegang heeft tot het internet via DSL of via een kabelmodem (d.w." "z. via het kabelnetwerk van de TV) en een router heeft (vaak " "voorgeconfigureerd geleverd door uw telefoon- of kabelmaatschappij) die " "instaat voor de verbinding met het netwerk, is DHCP gewoonlijk standaard " "aanwezig." #. Tag: para #: preparing.xml:705 #, no-c-format msgid "" "As a rule of thumb: if you run a Windows system in your home network and did " "not have to manually perform any network settings there to achieve Internet " "access, network connectivity in &debian-gnu; will also be configured " "automatically." msgstr "" "U kunt de volgende vuistregel gebruiken: indien u in uw thuisnetwerk een " "Windowssysteem gebruikt en daarvoor niet handmatig netwerkinstellingen heeft " "moeten configureren om toegang te hebben tot het internet, dan zal ook in " "&debian-gnu; het configureren van de toegang tot het netwerk automatisch " "gebeuren." #. Tag: para #: preparing.xml:712 #, no-c-format msgid "If you use a WLAN/WiFi network, you should find out:" msgstr "" "Indien een WLAN/WiFi-netwerk (draadloos netwerk) gebruikt, moet u het " "volgende te weten komen:" #. Tag: para #: preparing.xml:717 #, no-c-format msgid "The ESSID (network name) of your wireless network." msgstr "Het ESSID (netwerknaam) van uw draadloos netwerk." #. Tag: para #: preparing.xml:722 #, no-c-format msgid "The WEP or WPA/WPA2 security key to access the network (if applicable)." msgstr "" "De WEP- of WPA/WPA2-beveiligingssleutel om toegang te hebben tot het netwerk " "(als dit van toepassing is)." #. Tag: title #: preparing.xml:739 #, no-c-format msgid "Meeting Minimum Hardware Requirements" msgstr "Voldoen aan de minimale vereisten op het gebied van hardware" #. Tag: para #: preparing.xml:740 #, no-c-format msgid "" "Once you have gathered information about your computer's hardware, check " "that your hardware will let you do the type of installation that you want to " "do." msgstr "" "Eens u klaar bent met het verzamelen van informatie over de hardware van uw " "computer, moet u nagaan of uw hardware geschikt is voor het soort " "installatie dat u wenst uit te voeren." #. Tag: para #: preparing.xml:746 #, no-c-format msgid "" "Depending on your needs, you might manage with less than some of the " "recommended hardware listed in the table below. However, most users risk " "being frustrated if they ignore these suggestions." msgstr "" "Afhankelijk van uw noden is het mogelijk dat u het kunt stellen met minder " "dan sommige van de in onderstaande tabel vermelde minima. Toch lopen de " "meeste gebruikers het risico gefrustreerd te geraken als ze deze suggesties " "negeren." #. Tag: para #: preparing.xml:752 #, no-c-format msgid "" "A Pentium 4, 1GHz system is the minimum recommended for a desktop system." msgstr "" "Voor een desktopsysteem wordt minimaal een Pentium 4, 1GHz systeem " "aanbevolen." #. Tag: para #: preparing.xml:757 #, no-c-format msgid "Any OldWorld or NewWorld PowerPC can serve well as a desktop system." msgstr "" "Ook elke OldWorld of NewWorld PowerPC kan goed dienst doen als " "desktopsysteem." #. Tag: title #: preparing.xml:764 #, no-c-format msgid "Recommended Minimum System Requirements" msgstr "Aanbevolen minimale systeemvereisten" #. Tag: entry #: preparing.xml:768 #, no-c-format msgid "Install Type" msgstr "Type installatie" #. Tag: entry #: preparing.xml:769 #, no-c-format msgid "RAM (minimum)" msgstr "RAM (minimum)" #. Tag: entry #: preparing.xml:770 #, no-c-format msgid "RAM (recommended)" msgstr "RAM (aanbevolen)" #. Tag: entry #: preparing.xml:771 #, no-c-format msgid "Hard Drive" msgstr "Harde schijf" #. Tag: entry #: preparing.xml:777 #, no-c-format msgid "No desktop" msgstr "Zonder desktop" #. Tag: entry #: preparing.xml:778 #, no-c-format msgid "256 megabytes" msgstr "256 megabytes" #. Tag: entry #: preparing.xml:779 #, no-c-format msgid "512 megabytes" msgstr "512 megabytes" #. Tag: entry #: preparing.xml:780 preparing.xml:784 #, no-c-format msgid "2 gigabytes" msgstr "2 gigabytes" #. Tag: entry #: preparing.xml:782 #, no-c-format msgid "With Desktop" msgstr "Met desktop" #. Tag: entry #: preparing.xml:783 #, no-c-format msgid "1 gigabytes" msgstr "1 gigabyte" #. Tag: entry #: preparing.xml:785 #, no-c-format msgid "10 gigabytes" msgstr "10 gigabytes" #. Tag: para #: preparing.xml:790 #, fuzzy, no-c-format #| msgid "" #| "The minimum values assumes that swap will be enabled. The No " #| "desktop value assumes that the non-graphical installer is used." msgid "" "The minimum values assumes that swap will be enabled and a non-liveCD image " "is used. The No desktop value assumes that the non-graphical " "installer is used." msgstr "" "Bij de minimale waarden wordt ervan uitgegaan dat wisselgeheugen geactiveerd " "zal worden. Bij de waarde No desktop (geen desktop) wordt " "ervan uitgegaan dat het niet-grafische installatiesysteem gebruikt wordt." #. Tag: para #: preparing.xml:795 #, no-c-format msgid "" "The actual minimum memory requirements are a lot less than the numbers " "listed in this table. With swap enabled, it is possible to install &debian; " "with as little as &minimum-memory-strict;. The same goes for the disk space " "requirements, especially if you pick and choose which applications to " "install; see for additional " "information on disk space requirements." msgstr "" "De feitelijke minimale geheugenvereisten liggen een stuk lager dan de in " "deze tabel opgegeven getallen. Met geactiveerd wissselgeheugen is het " "mogelijk om &debian; te installeren met slechts &minimum-memory-strict;. " "Hetzelfde geldt voor de vereisten inzake schijfruimte, vooral als u " "selectief bent wat de te installeren toepassingen betreft. Zie voor bijkomende informatie over de vereiste " "schijfruimte." #. Tag: para #: preparing.xml:805 #, no-c-format msgid "" "It is possible to run a graphical desktop environment on older or low-end " "systems, but in that case it is recommended to install a window manager that " "is less resource-hungry than those of the GNOME or KDE Plasma desktop " "environments; alternatives include xfce4, " "icewm and wmaker, but there " "are others to choose from." msgstr "" "Het is mogelijk om een grafische desktopomgeving te gebruiken op oudere of " "eenvoudige systemen, maar dan wordt aanbevolen om een vensterbeheerder te " "installeren die minder gulzig is naar systeembronnen dan die van de " "desktopomgevingen GNOME of KDE Plasma. Mogelijke alternatieven zijn " "xfce4, icewm en " "wmaker, maar er zijn er nog andere waaruit u kunt " "kiezen." #. Tag: para #: preparing.xml:814 #, no-c-format msgid "" "It is practically impossible to give general memory or disk space " "requirements for server installations as those very much depend on what the " "server is to be used for." msgstr "" "Voor serverinstallaties is het praktisch onmogelijk om algemene vereisten op " "te geven inzake geheugen en schijfruimte, aangezien deze sterk afhankelijk " "zijn van het beoogde gebruik van de server." #. Tag: para #: preparing.xml:820 #, no-c-format msgid "" "Remember that these sizes don't include all the other materials which are " "usually to be found, such as user files, mail, and data. It is always best " "to be generous when considering the space for your own files and data." msgstr "" "Onthoud dat deze groottes geen rekening houden met al de overige zaken die " "men meestal ook aantreft, zoals gebruikersbestanden, e-mail en gegevens. Het " "is altijd het beste om de benodigde ruimte voor uw eigen bestanden en " "gegevens royaal in te schatten." #. Tag: para #: preparing.xml:827 #, no-c-format msgid "" "Disk space required for the smooth operation of the &debian-gnu; system " "itself is taken into account in these recommended system requirements. " "Notably, the /var partition contains a lot of state " "information specific to &debian; in addition to its regular contents, like " "logfiles. The dpkg files (with information on all " "installed packages) can easily consume 40MB. Also, apt " "puts downloaded packages here before they are installed. You should usually " "allocate at least 200MB for /var, and a lot more if you " "install a graphical desktop environment." msgstr "" "De vereiste schijfruimte voor een vlotte werking van het &debian-gnu;-" "systeem zelf is wel inbegrepen in de opgegeven aanbevolen systeemvereisten. " "In het bijzonder de partitie /var bevat naast zijn " "gewone inhoud zoals logbestanden, een heleboel statusinformatie die " "specifiek is voor &debian;. De bestanden van dpkg (met " "informatie over al de geïnstalleerde pakketten) kunnen makkelijk 40MB in " "beslag nemen. Ook slaat apt gedownloade pakketten hier op " "voor ze geïnstalleerd worden. U moet gewoonlijk minstens 200MB voorbehouden " "voor /var en nog veel meer als u een grafische " "desktopomgeving installeert." #. Tag: title #: preparing.xml:851 #, no-c-format msgid "Pre-Partitioning for Multi-Boot Systems" msgstr "Uw harde schijf vooraf indelen voor een multi-boot systeem" #. Tag: para #: preparing.xml:852 #, no-c-format msgid "" "Partitioning your disk simply refers to the act of breaking up your disk " "into sections. Each section is then independent of the others. It's roughly " "equivalent to putting up walls inside a house; if you add furniture to one " "room it doesn't affect any other room." msgstr "" "Met het partitioneren of indelen van een schijf bedoelt men gewoon de " "activiteit van het opdelen van een schijf in afdelingen. Elke afdeling is " "dan onafhankelijk van de andere. Het komt ruwweg overeen met muren optrekken " "binnenin een huis. Indien u een bepaalde kamer inricht, heeft dit geen " "invloed op de andere plaatsen." #. Tag: para #: preparing.xml:859 #, no-c-format msgid "" "Whenever this section talks about disks you should translate " "this into a DASD or VM minidisk in the &arch-title; world. Also a machine " "means an LPAR or VM guest in this case." msgstr "" "Telkens er in dit deel sprake is van een schijf moet u dat " "verstaan als een DASD (rechtstreeks toegankelijk opslagapparaat) of een VM-" "minidisk in de &arch-title;-wereld. En het woord machine betekent in een " "dergelijk geval een LPAR (logische partitionering) of een VM-gast." #. Tag: para #: preparing.xml:865 #, no-c-format msgid "" "If you already have an operating system on your system (Windows 9x, Windows NT/2000/XP/2003/Vista/7, OS/2, MacOS, Solaris, " "FreeBSD, …) (VM, z/OS, OS/390, " "…) which uses the whole disk and you want to stick &debian; " "on the same disk, you will need to repartition it. &debian; requires its own " "hard disk partitions. It cannot be installed on Windows or Mac OS X " "partitions. It may be able to share some partitions with other Unix systems, " "but that's not covered here. At the very least you will need a dedicated " "partition for the &debian; root filesystem." msgstr "" "Indien u op uw systeem reeds een besturingssysteem heeft staan (Windows 9x, Windows NT/2000/XP/2003/Vista/7, OS/2, MacOS, " "Solaris, FreeBSD, …) (VM, z/OS, " "OS/390, …) dat de volledige schijf gebruikt en u &debian; " "op dezelfde schijf wenst te plaatsen, moet u ze herindelen. &debian; vereist " "eigen partities op de harde schijf. Het kan niet geïnstalleerd worden op " "partities van Windows of Mac OS X. Het kan wel met andere Unix-systemen " "sommige partities delen, maar dat wordt hier niet behandeld. In elk geval " "zult u een partitie moeten hebben die voorbehouden is voor het " "basisbestandssysteem van &debian;." #. Tag: para #: preparing.xml:884 #, no-c-format msgid "" "You can find information about your current partition setup by using a " "partitioning tool for your current operating system, such as the integrated Disk Manager in Windows or fdisk in DOS, such as Disk Utility, Drive Setup, HD " "Toolkit, or MacTools, such as the VM diskmap. Partitioning tools always provide a way to show existing partitions " "without making changes." msgstr "" "U kunt informatie bekomen over de huidige partitie-indeling door gebruik te " "maken van een schijfindelingsprogramma voor uw huidige " "besturingssysteem, zoals het geïntegreerd " "schijfbeheer in Windows of fdisk in DOS, " "zoals Disk Utility, Drive Setup, HD Toolkit of MacTools, zoals de VM diskmap. Schijfindelingsprogramma's " "beschikken altijd over een functie om bestaande partities te tonen zonder " "wijzigingen aan te brengen." #. Tag: para #: preparing.xml:894 #, no-c-format msgid "" "In general, changing a partition with a file system already on it will " "destroy any information there. Thus you should always make backups before " "doing any repartitioning. Using the analogy of the house, you would probably " "want to move all the furniture out of the way before moving a wall or you " "risk destroying it." msgstr "" "Algemeen geldt dat men alle informatie vernietigt als men een partitie " "wijzigt waar reeds een bestandssysteem op staat. U moet dus altijd een " "reservekopie maken vooraleer u een schijf herindeelt. Om nog eens de " "analogie met een huis te gebruiken: vooraleer u een binnenmuur verplaatst, " "zult u wellicht alle meubilair weghalen, anders riskeert u het te vernielen." #. Tag: para #: preparing.xml:902 #, no-c-format msgid "" "Several modern operating systems offer the ability to move and resize " "certain existing partitions without destroying their contents. This allows " "making space for additional partitions without losing existing data. Even " "though this works quite well in most cases, making changes to the " "partitioning of a disk is an inherently dangerous action and should only be " "done after having made a full backup of all data. For FAT/FAT32 and NTFS partitions as used by DOS and Windows systems, " "the ability to move and resize them losslessly is provided both by &d-i; as " "well as by the integrated Disk Manager of Windows 7. " msgstr "" "Verschillende moderne besturingssystemen bieden de mogelijkheid om bepaalde " "bestaande partities te verplaatsen en hun grootte te veranderen zonder dat " "de inhoud ervan verloren gaat. Daardoor is het mogelijk om ruimte te maken " "voor bijkomende partities zonder de bestaande gegevens te verliezen. Hoewel " "dit in de meeste gevallen heel goed gaat, is het aanbrengen van " "veranderingen aan de wijze waarop een schijf ingedeeld is, een inherent " "gevaarlijke activiteit die enkel zou mogen gebeuren nadat u een volledige " "reservekopie gemaakt heeft van al uw gegevens. Voor " "FAT/FAT32- en NTFS-partities die gebruikt worden door DOS- en Windows-" "systemen, wordt de mogelijkheid om die partities zonder gegevensverlies te " "verplaatsen en hun grootte aan te passen zowel door &d-i; geboden als door " "het geïntegreerd schijfbeheer van Windows 7." #. Tag: para #: preparing.xml:917 #, no-c-format msgid "" "To losslessly resize an existing FAT or NTFS partition from within &d-i;, go " "to the partitioning step, select the option for manual partitioning, select " "the partition to resize, and simply specify its new size." msgstr "" "Om zonder gegevensverlies de grootte van een bestaande FAT- of NTFS-partitie " "vanuit &d-i; te veranderen, moet u naar de stap schijfindeling gaan en " "kiezen voor de optie handmatige schijfindeling, daarna de aan te passen " "partitie selecteren en tenslotte de nieuwe grootte ervan opgeven." #. Tag: emphasis #: preparing.xml:925 #, no-c-format msgid "FIXME: write about HP-UX disks?" msgstr "NOG-TE-DOEN: iets schrijven over HP-UX-schijven?" #. Tag: para #: preparing.xml:927 #, no-c-format msgid "" "Creating and deleting partitions can be done from within &d-i; as well as " "from an existing operating system. As a rule of thumb, partitions should be " "created by the system for which they are to be used, i.e. partitions to be " "used by &debian-gnu; should be created from within &d-i; and partitions to " "be used from another operating system should be created from there. &d-i; is " "capable of creating non-&arch-kernel; partitions, and partitions created " "this way usually work without problems when used in other operating systems, " "but there are a few rare corner cases in which this could cause problems, so " "if you want to be sure, use the native partitioning tools to create " "partitions for use by other operating systems." msgstr "" "Partities aanmaken en verwijderen kan gedaan worden vanuit &d-i; en ook " "vanuit een bestaand besturingssysteem. Als vuistregel kunt u gebruiken dat " "partities best gemaakt worden door het systeem dat ze zal gebruiken, d.w.z. " "dat partities die door &debian-gnu; gebruikt zullen worden, moeten gemaakt " "worden vanuit &d-i; en dat partities die vanuit een ander besturingssysteem " "gebruikt zullen worden, van daaruit moeten gemaakt worden. &d-i; is in staat " "om niet-&arch-kernel; partities te maken en op die manier gemaakte partities " "werken meestal probleemloos als ze in een ander besturingssysteem gebruikt " "worden, maar er bestaan enkele uitzonderlijke randgevallen waarbij dit " "problemen zou kunnen geven. Als u dus zeker wilt zijn, gebruik dan het " "systeemeigen schijfindelingsgereedschap om partities te maken die door " "andere besturingssystemen gebruikt zullen worden." #. Tag: para #: preparing.xml:940 #, no-c-format msgid "" "If you are going to install more than one operating system on the same " "machine, you should install all other system(s) before proceeding with the " "&debian; installation. Windows and other OS installations may destroy your " "ability to start &debian;, or encourage you to reformat non-native " "partitions." msgstr "" "Indien u meer dan één besturingssysteem gaat installeren op dezelfde " "machine, moet u alle andere systemen installeren vooraleer met de " "installatie van &debian; te beginnen. De installatie van Windows en van " "andere besturingssystemen zou de mogelijkheid om &debian; op te starten " "kunnen tenietdoen of u ertoe kunnen aanzetten de voor het systeem vreemde " "partities opnieuw te formatteren." #. Tag: para #: preparing.xml:948 #, no-c-format msgid "" "You can recover from these actions or avoid them, but installing the native " "system first saves you trouble." msgstr "" "Het is mogelijk om dergelijke problemen te herstellen of te voorkomen, maar " "u bespaart uzelf moeite door het oorspronkelijke besturingssysteem eerst te " "installeren." #. Tag: para #: preparing.xml:953 #, no-c-format msgid "" "In order for OpenFirmware to automatically boot &debian-gnu; the &arch-" "parttype; partitions should appear before all other partitions on the disk, " "especially Mac OS X boot partitions. This should be kept in mind when pre-" "partitioning; you should create a &arch-parttype; placeholder partition to " "come before the other bootable partitions on the disk. " "(The small partitions dedicated to Apple disk drivers are not bootable.) You " "can delete the placeholder with the &debian; partition tools later during " "the actual install, and replace it with &arch-parttype; partitions." msgstr "" "Opdat OpenFirmware &debian-gnu; automatisch zou kunnen opstarten, moeten de " "&arch-parttype;-partities op de schijf voor alle andere partities komen, in " "het bijzonder Mac OS X opstartpartities. U dient hiermee rekening te houden " "wanneer u de schijfindeling voorbereidt. U zou op de schijf een dummy &arch-" "parttype;-partitie moeten maken die voor de andere " "opstartpartities op de schijf komt. (De kleine partities die gereserveerd " "zijn voor de besturingsprogramma's van de harde schijven van Apple zijn geen " "opstartpartities.) U kunt later tijdens de effectieve installatie de " "dummypartitie verwijderen met het schijfindelingsgereedschap van &debian; en " "ze vervangen door &arch-parttype;-partities." #. Tag: title #: preparing.xml:1029 #, no-c-format msgid "Partitioning from SunOS" msgstr "Schijfindeling vanuit SunOS" #. Tag: para #: preparing.xml:1031 #, no-c-format msgid "" "It's perfectly fine to partition from SunOS; in fact, if you intend to run " "both SunOS and &debian; on the same machine, it is recommended that you " "partition using SunOS prior to installing &debian;. The Linux kernel " "understands Sun disk labels, so there are no problems there. SILO supports " "booting Linux and SunOS from any of EXT2 (Linux), UFS (SunOS), romfs or " "iso9660 (CDROM) partitions." msgstr "" "Het is perfect in orde om vanuit SunOS een schijf in te delen. Indien u van " "plan bent om zowel SunOS als &debian; op dezelfde machine te gebruiken, is " "het in feite zelfs aan te bevelen om voor u &debian; installeert de " "schijfindeling uit te voeren met SunOS. De Linuxkernel kan overweg met Sun " "schijflabels. Op dat vlak stellen er zich dus geen problemen. SILO " "ondersteunt het opstarten van Linux en SunOS vanaf de partities EXT2 " "(Linux), UFS (SunOS), romfs en iso9660 (CD)." #. Tag: title #: preparing.xml:1043 #, no-c-format msgid "Partitioning from Linux or another OS" msgstr "Schijfindeling vanuit Linux of een ander OS" #. Tag: para #: preparing.xml:1045 #, no-c-format msgid "" "Whatever system you are using to partition, make sure you create a " "Sun disk label on your boot disk. This is the only kind of " "partition scheme that the OpenBoot PROM understands, and so it's the only " "scheme from which you can boot. In fdisk, the s key is used to create Sun disk labels. You only need to do this on " "drives that do not already have a Sun disk label. If you are using a drive " "that was previously formatted using a PC (or other architecture) you must " "create a new disk label, or problems with the disk geometry will most likely " "occur." msgstr "" "Welk systeem u ook gebruikt om de schijf in te delen, zorg er zeker voor om " "op uw opstartschijf een Sun schijflabel te creëren. Dit is " "het enige soort partitiestelsel dat gekend is door de OpenBoot PROM en dus " "het enige stelsel van waaruit u kunt opstarten. In fdisk " "wordt de s-toets gebruikt om Sun schijflabels te maken. U " "moet dit enkel doen bij schijven die niet reeds een Sun schijflabel hebben. " "Indien u een schijf gebruikt die vroeger met een PC geformatteerd werd (of " "een andere architectuur), moet u een nieuw schijflabel maken, of er zullen " "vermoedelijk problemen ontstaan met de schijfgeometrie." #. Tag: para #: preparing.xml:1057 #, no-c-format msgid "" "You will probably be using SILO as your boot loader (the " "small program which runs the operating system kernel). SILO has certain requirements for partition sizes and location; see " "." msgstr "" "Wellicht zult u SILO als opstartlader gebruiken (het " "kleine programma dat de kernel van het besturingssysteem activeert). " "SILO stelt bepaalde eisen inzake grootte en plaats van " "partities; zie ." #. Tag: title #: preparing.xml:1072 #, no-c-format msgid "Mac OS X Partitioning" msgstr "Mac OS X schijfindeling" #. Tag: para #: preparing.xml:1074 #, no-c-format msgid "" "The Disk Utility application can be found under " "the Utilities menu in Mac OS X Installer. It will not " "adjust existing partitions; it is limited to partitioning the entire disk at " "once." msgstr "" "De toepassing Disk Utility vindt u onder het menu " "Utilities (hulpprogramma's) van het " "installatieprogramma van Mac OS X. Het kan geen bestaande partities " "aanpassen. De mogelijkheden ervan zijn beperkt tot het ineens indelen van de " "volledige schijf." #. Tag: para #: preparing.xml:1080 #, no-c-format msgid "" "Remember to create a placeholder partition for GNU/Linux, preferably " "positioned first in the disk layout. it doesn't matter what type it is, it " "will be deleted and replaced later inside the &debian-gnu; installer." msgstr "" "Denk eraan om een plaatsbekledende partitie voor GNU/Linux te maken, bij " "voorkeur op de eerste plaats in de indeling van de schijf. Het is van geen " "belang welk type het is, want het zal later vanuit het installatieprogramma " "van &debian-gnu; verwijderd en vervangen worden." #. Tag: para #: preparing.xml:1086 #, no-c-format msgid "" "&debian; installer partition table editing tools are compatible with OS X, " "but not with MacOS 9. If you are planning to use both MacOS 9 and OS X, it " "is best to install OS X and &debian; on one hard drive, and put MacOS 9 on a " "separate hard drive. Separate options for OS 9 and OS X will appear when " "holding the option key at boot time, and separate options " "can be installed in the yaboot boot menu as well." msgstr "" "Het gereedschap voor het bewerken van partitietabellen in het " "installatieprogramma van &debian; is compatibel met OS X, maar niet met " "MacOS 9. Indien u van plan bent om zowel MacOS 9 als OS X te gebruiken, is " "het best om OS X en &debian; op één harde schijf te installeren en MacOS 9 " "op een aparte harde schijf te plaatsen. U zult aparte keuzemogelijkheden " "voor OS 9 en OS X te zien krijgen als u de toets option " "ingedrukt houdt bij het opstarten van de computer en er kunnen ook aparte " "keuzeopties geïnstalleerd worden in het opstartmenu van yaboot." #. Tag: para #: preparing.xml:1096 #, no-c-format msgid "" "GNU/Linux is unable to access information on UFS partitions, but can access " "HFS+ (aka MacOS Extended) partitions. OS X requires one of these two types " "for its boot partition. MacOS 9 can be installed on either HFS (aka MacOS " "Standard) or HFS+. To share information between the Mac OS X and GNU/Linux " "systems, an exchange partition is handy. HFS, HFS+ and MS-DOS FAT file " "systems are supported by MacOS 9, Mac OS X and GNU/Linux." msgstr "" "GNU/Linux is niet in staat om informatie op UFS-partities te benaderen, maar " "kan wel HFS+ (ook bekend als MacOS Extended) partities benaderen. Voor zijn " "opstartpartitie heeft OS X een van beide types nodig. MacOS 9 kan ofwel op " "HFS (ook bekend als MacOS Standard) of op HFS+ geïnstalleerd worden. Om " "tussen het Mac OS X en het GNU/Linux systeem informatie te delen, is het " "handig om een uitwisselingspartitie te hebben. De bestandssystemen HFS, HFS+ " "en MS-DOS FAT worden ondersteund door MacOS 9, Mac OS X en GNU/Linux." #. Tag: title #: preparing.xml:1116 #, no-c-format msgid "Pre-Installation Hardware and Operating System Setup" msgstr "Configuratie van hardware en besturingssysteem voor de installatie" #. Tag: para #: preparing.xml:1117 #, no-c-format msgid "" "This section will walk you through pre-installation hardware setup, if any, " "that you will need to do prior to installing &debian;. Generally, this " "involves checking and possibly changing BIOS/UEFI/system firmware settings " "for your system. The BIOS/UEFI or system firmware is the core software used by the hardware; it is most critically " "invoked during the bootstrap process (after power-up)." msgstr "" "Dit deel behandelt eventuele hardware-instellingen die u moet uitvoeren " "voordat u &debian; installeert. In het algemeen gaat het dan over het " "controleren en eventueel wijzigen van instellingen in de BIOS/UEFI/" "systeemfirmware op uw systeem. Het BIOS/UEFI of de " "systeemfirmware is de kernsoftware die door de hardware wordt " "gebruikt. Deze speelt een cruciale rol bij het begin van het opstarten (na " "het aanzetten van de computer)." #. Tag: title #: preparing.xml:1132 #, no-c-format msgid "Invoking the BIOS/UEFI Set-Up Menu" msgstr "Het instellingenmenu van het BIOS/UEFI openen" #. Tag: para #: preparing.xml:1134 #, no-c-format msgid "" "The BIOS/UEFI provides the basic functions needed to boot your machine and " "to allow your operating system to access your hardware. Your system provides " "a BIOS/UEFI setup menu, which is used to configure the BIOS/UEFI. To enter " "the BIOS/UEFI setup menu you have to press a key or key combination after " "turning on the computer. Often it is the Delete or the " "F2 key, but some manufacturers use other keys. Usually upon " "starting the computer there will be a message stating which key to press to " "enter the setup screen." msgstr "" "Het BIOS/UEFI levert de basisfuncties die nodig zijn om uw machine op te " "starten en uw besturingssysteem in staat te stellen uw hardware aan te " "spreken. Uw systeem heeft een instellingenmenu voor het BIOS/UEFI en daarmee " "kan het BIOS/UEFI geconfigureerd worden. Om het instellingenmenu van het " "BIOS/UEFI te openen moet u een toets of een toetsencombinatie indrukken na " "het aanzetten van de computer. Dikwijls is dat de Delete- " "of de F2-toets, maar sommige fabrikanten gebruiken een " "andere toets. Gewoonlijk verschijnt er bij het opstarten van de computer een " "melding waarin staat welke toets u moet indrukken om het instellingenscherm " "te openen." #. Tag: title #: preparing.xml:1148 preparing.xml:1492 preparing.xml:1670 #, no-c-format msgid "Boot Device Selection" msgstr "Het opstartapparaat kiezen" #. Tag: para #: preparing.xml:1150 #, no-c-format msgid "" "Within the BIOS/UEFI setup menu, you can select which devices shall be " "checked in which sequence for a bootable operating system. Possible choices " "usually include the internal harddisks, the CD/DVD-ROM drive and USB mass " "storage devices such as USB sticks or external USB harddisks. On modern " "systems there is also often a possibility to enable network booting via PXE." msgstr "" "In het instellingenmenu van het BIOS/UEFI kunt u selecteren op welke " "apparaten en in welke volgorde gezocht zal worden naar een opstartbaar " "besturingssysteem. Tot de mogelijkheden waaruit gekozen kan worden, behoren " "meestal interne harde schijven, het cd/dvd-station. en USB-" "massaopslagapparaten zoals USB-sticks of externe USB harde schijven. Op " "moderne systemen heeft u ook vaak de mogelijkheid om te kiezen voor " "opstarten over het netwerk via PXE." #. Tag: para #: preparing.xml:1158 #, no-c-format msgid "" "Depending on the installation media (CD/DVD ROM, USB stick, network boot) " "you have chosen you should enable the appropriate boot devices if they are " "not already enabled." msgstr "" "Afhankelijk van het installatiemedium dat u gekozen heeft (CD/DVD, USB-" "stick, opstarten over het netwerk), moet u het passende opstartapparaat " "activeren als dat nog niet het geval is." #. Tag: para #: preparing.xml:1164 #, no-c-format msgid "" "Most BIOS/UEFI versions allow you to call up a boot menu on system startup " "in which you select from which device the computer should start for the " "current session. If this option is available, the BIOS/UEFI usually displays " "a short message like press F12 for boot menu " "on system startup. The actual key used to select this menu varies from " "system to system; commonly used keys are F12, F11 and F8. Choosing a device from this menu does not " "change the default boot order of the BIOS/UEFI, i.e. you can start once from " "a USB stick while having configured the internal harddisk as the normal " "primary boot device." msgstr "" "De meeste BIOS/UEFI-versies laten u toe om bij het opstarten van het systeem " "een opstartmenu op te roepen waarin u kunt aangeven vanaf welk apparaat de " "computer tijdens deze sessie moet opstarten. Indien een dergelijke " "mogelijkheid bestaat, geeft het BIOS/UEFI bij het starten van het systeem " "meestal een korte melding weer in de zin van press F12 for boot menu. Welke toets precies u moet gebruiken om dit " "menu te selecteren, varieert van systeem tot systeem. Vaak gebruikte toetsen " "zijn F12, F11 en F8. In " "dit menu een apparaat selecteren wijzigt in het BIOS/UEFI niet de " "standaardvolgorde onder de opstartapparaten, d.w.z. dat u voor eenmaal kunt " "opstarten van een USB-stick, hoewel u de interne harde schijf geconfigureerd " "heeft als het normale primaire opstartapparaat." #. Tag: para #: preparing.xml:1178 #, no-c-format msgid "" "If your BIOS/UEFI does not provide you with a boot menu to do ad-hoc choices " "of the current boot device, you will have to change your BIOS/UEFI setup to " "make the device from which the &d-i; shall be booted the primary boot device." msgstr "" "Indien uw BIOS/UEFI niet over een opstartmenu beschikt dat toelaat een ad-" "hockeuze te maken in verband met het actuele opstartapparaat, zult u de BIOS/" "UEFI-instellingen moeten aanpassen en het apparaat van waaruit &d-i; " "opgestart zal worden, moeten instellen als het primaire opstartapparaat." #. Tag: para #: preparing.xml:1184 #, no-c-format msgid "" "Unfortunately some computers may contain buggy BIOS/UEFI versions. Booting " "&d-i; from a USB stick might not work even if there is an appropriate option " "in the BIOS/UEFI setup menu and the stick is selected as the primary boot " "device. On some of these systems using a USB stick as boot medium is " "impossible; others can be tricked into booting from the stick by changing " "the device type in the BIOS/UEFI setup from the default USB harddisk or USB stick to USB ZIP or USB " "CDROM. In particular if " "you use an isohybrid installation image on a USB stick (see ), changing the device type to USB CDROM helps on some BIOSes which will not boot from a USB stick in USB " "harddisk mode. You may need to configure your BIOS/UEFI to enable " "USB legacy support." msgstr "" "Jammer genoeg hebben sommige computers een BIOS/UEFI-versie met bugs. Het " "kan zijn dat het opstarten van &d-i; vanaf een USB-stick dan niet werkt ook " "al bevat het instellingenmenu van het BIOS/UEFI een dergelijke optie en " "heeft u de stick geselecteerd als primair opstartapparaat. Op sommige van " "dergelijke systemen is een USB-stick gebruiken als opstartmedium niet " "mogelijk. Sommige andere systemen kunnen met een trucje toch verleid worden " "om op te starten van de stick door in de instellingen van het BIOS/UEFI het " "apparaattype dat standaard USB harddisk of USB stick is, te veranderen naar USB ZIP of USB CDROM. In het bijzonder wanneer " "u een isohybride installatie-image gebruikt op een USB-stick (zie ), kan het bij sommige BIOS'en die er niet " "in slagen om in USB-hardeschijfmodus op te starten van een USB-stick, helpen " "het apparaattype te veranderen naar USB CDROM.. " "Mogelijk moet u uw BIOS/UEFI configureren om USB legacy support (ondersteuning voor oudere USB) te activeren." #. Tag: para #: preparing.xml:1200 #, no-c-format msgid "" "If you cannot manipulate the BIOS/UEFI to boot directly from a USB stick you " "still have the option of using an ISO copied to the stick. Boot &d-i; using " " and, after scanning the hard drives for " "an installer ISO image, select the USB device and choose an installation " "image." msgstr "" "Indien u het BIOS/UEFI niet kunt manipuleren om rechtstreeks op te starten " "van een USB-stick, heeft u nog altijd de mogelijkheid om een ISO te " "gebruiken die u naar de stick kopieert. Start &d-i; met en nadat op de harde schijf gezocht is naar een ISO-image " "van het installatieprogramma, selecteert u het USB-apparaat en kiest u het " "installatie-image." #. Tag: title #: preparing.xml:1218 #, no-c-format msgid "Invoking OpenFirmware" msgstr "OpenFirmware aanroepen" #. Tag: para #: preparing.xml:1219 #, no-c-format msgid "" "There is normally no need to set up the BIOS (called OpenFirmware) on &arch-" "title; systems. PReP and CHRP are equipped with OpenFirmware, but " "unfortunately, the means you use to invoke it vary from manufacturer to " "manufacturer. You'll have to consult the hardware documentation which came " "with your machine." msgstr "" "Op &arch-title;-systemen is het normaal gezien niet nodig om het BIOS " "(OpenFirmware genaamd) in te stellen. PReP en CHRP zijn uitgerust met " "OpenFirmware, maar jammer genoeg is de manier om het aan te roepen " "verschillend van fabrikant tot fabrikant. U zult de documentatie over de " "hardware moeten raadplegen die meegeleverd werd met uw toestel." #. Tag: para #: preparing.xml:1227 #, no-c-format msgid "" "On &arch-title; Macintoshes, you invoke OpenFirmware with " "Command (cloverleaf/Apple)Optionof while booting. " "Generally it will check for these keystrokes after the chime, but the exact " "timing varies from model to model. See for more hints." msgstr "" "Op &arch-title; Macintoshes roept u OpenFirmware aan met " "Commando (klaverblad/Apple)Optieof bij het opstarten. " "Gewoonlijk zal het systeem na het opstartgeluid nagaan of deze " "toetsencombinatie ingedrukt is, maar het precieze moment varieert van model " "tot model. Zie voor meer " "suggesties." #. Tag: para #: preparing.xml:1235 #, no-c-format msgid "" "The OpenFirmware prompt looks like this: \n" "ok\n" "0 >\n" " Note that on older model &arch-title; Macs, the " "default and sometimes hardwired I/O for OpenFirmware user interaction is " "through the serial (modem) port. If you invoke OpenFirmware on one of these " "machines, you will just see a black screen. In that case, a terminal program " "running on another computer, connected to the modem port, is needed to " "interact with OpenFirmware." msgstr "" "De prompt van OpenFirmware ziet er zo uit: \n" "ok\n" "0 >\n" " Merk op dat op oudere modellen van de &arch-" "title; Mac de seriële poort (modem) de standaard en soms onveranderlijk " "vastgelegde I/O-interface is voor interactie van de gebruiker met " "OpenFirmware. Indien u op een dergelijke machine OpenFirmware aanroept, zult " "u enkel een zwart scherm zien. In een dergelijk geval heeft u een terminal-" "programma nodig op een andere computer die met de modem-poort verbonden is, " "voor de interactie met OpenFirmware." #. Tag: para #: preparing.xml:1248 #, no-c-format msgid "" "The OpenFirmware on OldWorld Beige G3 machines, OF versions 2.0f1 and 2.4, " "is broken. These machines will most likely not be able to boot from the hard " "drive unless the firmware is patched. A firmware patch is included in the " "System Disk 2.3.1 utility, available from Apple " "at . After unpacking the utility in MacOS, " "and launching it, select the Save button to have the " "firmware patches installed to nvram." msgstr "" "Op de OldWorld beige G3 machines van de versies 2.0f1 en 2.4 is de " "OpenFirmware defect. Deze machines zullen hoogstwaarschijnlijk niet van de " "harde schijf kunnen opstarten, tenzij de firmware gepatcht werd. Het " "hulpprogramma System Disk 2.3.1 dat u op de " "website van Apple kunt vinden als , bevat een patch " "voor de firmware. Nadat u het hulpprogramma in MacOS uitgepakt en opgestart " "heeft, moet u de knop Save selecteren om de firmware-" "patches te installeren in het nvram." #. Tag: title #: preparing.xml:1264 #, no-c-format msgid "How to update bare metal ppc64el firmware" msgstr "Hoe de primaire (bare metal) ppc64el firmware updaten" #. Tag: para #: preparing.xml:1265 #, no-c-format msgid "" "This is an excerpt from IBM PowerKVM on " "IBM POWER8." msgstr "" "Dit is een uittreksel uit IBM PowerKVM on " "IBM POWER8." #. Tag: para #: preparing.xml:1270 #, no-c-format msgid "" "Open Power Abstraction Layer (OPAL) is the system firmware in the stack of " "POWER processor-based server." msgstr "" "Open Power Abstraction Layer (OPAL) is de systeemfirmware in de stack van " "een op een POWER-processor gebaseerde server." #. Tag: para #: preparing.xml:1275 #, no-c-format msgid "" "There may be instances when the user might have to upgrade the Power Systems " "firmware to a more recent level to acquire new features or additional " "support for devices." msgstr "" "Er kunnen gevallen zijn waarbij de gebruiker de firmware van het Power " "System moet opwaarderen naar een recenter niveau om nieuwe functionaliteit " "te bekomen of betere ondersteuning voor apparaten." #. Tag: para #: preparing.xml:1281 #, no-c-format msgid "Make sure that the following requirements are met:" msgstr "Zorg ervoor dat aan de volgende vereisten voldaan werd:" #. Tag: para #: preparing.xml:1286 #, no-c-format msgid "an OS to be running on the system;" msgstr "een OS om op het systeem te functioneren;" #. Tag: para #: preparing.xml:1288 #, no-c-format msgid "the .img file of the OPAL level that the user needs to update to;" msgstr "" "het .img-bestand van het OPAL-niveau waarnaar de gebruiker moet updaten;" #. Tag: para #: preparing.xml:1290 #, no-c-format msgid "the machine isn't under HMC control." msgstr "de machine staat niet onder HMC-beheer." #. Tag: para #: preparing.xml:1294 #, no-c-format msgid "" "Power Systems has two sides of flash to boot firmware from, namely permanent " "and temporary. This provides a way to test firmware updates on the temporary " "side of the flash before committing the tested changes to the permanent " "side, thereby committing the new updates." msgstr "" "Power Systems hebben een tweezijdig flashgeheugen om firmware van op te " "starten, namelijk een permanente en een tijdelijke zijde. Dit geeft de " "mogelijkheid om firmware-updates te testen op de tijdelijke zijde van het " "flashgeheugen vooraleer de uitgeteste wijzigingen toe te passen aan de " "permanente kant en op die manier de nieuwe updates definitief door te voeren." #. Tag: para #: preparing.xml:1301 #, no-c-format msgid "Perform the following steps for the update:" msgstr "Zet de volgende stappen voor de update:" #. Tag: para #: preparing.xml:1306 #, no-c-format msgid "" "Save the level of the existing firmware before really updating. In ASM, in " "the system menu, click Service Aids -> Service Processor Command " "Line, and run the following command:" msgstr "" "Sla het niveau van de bestaande firmware op vooraleer de update echt uit te " "voeren. In ASM moet u in het systeemmenu klikken op Service Aids -" "> Service Processor Command Line en het volgende commando " "uitvoeren:" #. Tag: screen #: preparing.xml:1310 #, no-c-format msgid "cupdcmd -f" msgstr "cupdcmd -f" #. Tag: para #: preparing.xml:1311 #, no-c-format msgid "" "Download the .img file of the level of firmware to be updated to a location " "in the host filesystem. Refer to IBM Fix " "Central for downloading the image file." msgstr "" "Download het .img-bestand van het firmware-niveau voor de opwaardering naar " "een locatie in het bestandssysteem van de host. Wendt u tot IBM Fix Central voor het downloaden van het " "image-bestand." #. Tag: para #: preparing.xml:1316 #, no-c-format msgid "" "Verify the image downloaded by running the following command and save the " "output." msgstr "" "Controleer het gedownloade image door het volgende commando uit te voeren en " "sla de uitvoer op." #. Tag: screen #: preparing.xml:1319 #, no-c-format msgid "$update_flash -v -f <file_name.img>" msgstr "$update_flash -v -f <file_name.img>" #. Tag: para #: preparing.xml:1321 #, no-c-format msgid "Update the firmware by running the following command." msgstr "Update de firmware met het volgende commando." #. Tag: screen #: preparing.xml:1323 #, no-c-format msgid "$update_flash -f <file_name.img>" msgstr "$update_flash -f <file_name.img>" #. Tag: para #: preparing.xml:1329 #, no-c-format msgid "" "The command reboots the system and therefore, sessions if any, would be lost." msgstr "" "Het commando start het systeem opnieuw op en eventuele bestaande sessies " "zullen daardoor verloren gaan." #. Tag: para #: preparing.xml:1332 #, no-c-format msgid "Do not reboot or switch off the system until it is back." msgstr "" "Herstart het systeem niet of het schakel het niet uit vooraleer het terug " "operationeel is." #. Tag: para #: preparing.xml:1339 #, no-c-format msgid "" "Verify the updated firmware level of the temporary side of the flash as in " "step 1." msgstr "" "Controleer het opgewaardeerde firmware-niveau aan de tijdelijke kant van het " "flashgeheugen zoals in stap 1." #. Tag: para #: preparing.xml:1342 #, no-c-format msgid "" "In case the update has to be reverted, the user can do so by running this " "command: \n" " $update_flash -r\n" " Rejection would reject only the temporary side " "of the flash. Therefore, the new level should be committed to the permanent " "side only after thorough testing of the new firmware." msgstr "" "In geval de update moet teruggedraaid worden, kan de gebruiker dit doen door " "dit commando uit te voeren: \n" " $update_flash -r\n" " Een afwijzing verwerpt de update enkel op de " "tijdelijke kant van het flashgeheugen. Daarom mag het nieuwe niveau slechts " "toegepast worden aan de permanente kant na grondig testen van de nieuwe " "firmware." #. Tag: para #: preparing.xml:1349 #, no-c-format msgid "" "The new updated level can be committed to the permanent side of the flash by " "running the following command." msgstr "" "Het nieuwe opgewaardeerde niveau kan toegepast worden in de permanente kant " "van het flashgeheugen door het volgende commando uit te voeren." #. Tag: screen #: preparing.xml:1352 #, no-c-format msgid "$update_flash -c" msgstr "$update_flash -c" #. Tag: title #: preparing.xml:1360 #, no-c-format msgid "Updating KVM guest firmware (SLOF)" msgstr "De firmware van een KVM-gast opwaarderen (SLOF)" #. Tag: para #: preparing.xml:1361 #, no-c-format msgid "" "Slimline Open Firmware (SLOF) is an implementation of the IEEE 1275 " "standard. It can be used as partition firmware for pSeries machines running " "on QEMU or KVM." msgstr "" "Slimline Open Firmware (SLOF) is een toepassing van de standaard IEEE 1275. " "Het kan gebruikt worden als partitie-firmware voor pSeries-machines die " "onder QEMU of KVM functioneren." #. Tag: para #: preparing.xml:1368 #, no-c-format msgid "" "The package qemu-slof is, in fact, a dependency of package qemu-system-ppc " "(which also provides the virtual package qemu-system-ppc64), and can be " "installed or updated via apt tool on Debian-based " "distros. Like so: \n" "# apt install qemu-slof\n" " SLOF can also be installed into rpm-based " "distribution systems, given the proper repository or rpm package. " "Additionally, the upstream source code is available at ." msgstr "" "In feite is het pakket qemu-slof een vereiste van het pakket qemu-system-ppc " "(dat ook voorziet in het virtueel pakket qemu-system-ppc64) en kan het " "geïnstalleerd of opgewaardeerd worden via het apt-" "gereedschap in op Debian gebaseerde distributies. Dit gaat zo: " "\n" "# apt install qemu-slof\n" " SLOF kan ook geïnstalleerd worden op systemen " "met een op rpm-gebaseerde distributie met de gepaste pakketbron of het " "gepaste rpm-pakket. Daarenboven is ook de broncode van de toeleveraar " "beschikbaar op ." #. Tag: para #: preparing.xml:1383 #, no-c-format msgid "" "Thus, one can use a different SLOF file rather than the default, when " "running qemu-system, by adding the command line argument " "-bios <slof_file> when starting qemu." msgstr "" "Men kan dus ook bij het uitvoeren van qemu-system een " "ander SLOF-bestand gebruiken in plaats van het standaardbestand door bij het " "starten van qemu het commandoregelargument -bios <" "slof_file> te gebruiken." #. Tag: title #: preparing.xml:1393 #, no-c-format msgid "Updating PowerKVM hypervisor" msgstr "PowerKVM hypervisor opwaarderen" #. Tag: title #: preparing.xml:1394 #, no-c-format msgid "Instructions for Netboot installation" msgstr "" "Instructies voor een over het netwerk opstartende (netboot) installatie" #. Tag: para #: preparing.xml:1395 #, no-c-format msgid "" "You will need a DHCP/TFTP (BOOTP) server, as well as a web server. After " "downloading ibm-powerkvm-*-ppc64-service-*.iso, mount loop it and unpack it " "into some directory within your HTTP server www root structure (say " "wwwroot): \n" "# cd <directory-where-the-iso-is>\n" "# mkdir ./iso\n" "# sudo mount -o loop ibm-powerkvm-*-ppc64-service-*.iso ./iso\n" "# cp -a ./iso/* <path-to-wwwroot>\n" " Create the petitboot.conf file in a directory " "under your tftproot, say /tftproot/powerkvm, with the following contents: " "\n" "label PowerKVM Automated Install\n" "kernel http://YOUR-SERVER-IP/SOME-PATH-TO-wwwroot/ppc/ppc64/vmlinuz\n" "initrd http://YOUR-SERVER-IP/SOME-PATH-TO-wwwroot/ppc/ppc64/initrd.img\n" "append root=live:http://YOUR-SERVER-IP/SOME-PATH-TO-wwwroot/LiveOS/squashfs." "img repo=http://YOUR-SERVER-IP/SOME-PATH-TO-wwwroot/packages rd.dm=0 rd.md=0 " "console=hvc0 console=tty0\n" " Editing your dhcpd.conf, set this directive at " "the beginning: \n" "option conf-file code 209 = text;\n" " Add the system directive: " "\n" "host <your-system> {\n" " hardware ethernet <system macaddr>\n" " fixed-address <system ip>;\n" " option host-name \"<system hostname>\";\n" " option conf-file \"<powerkvm/petitboot.conf>\";\n" " }\n" " Reboot the dhcp server." msgstr "" "U heeft een DHCP/TFTP (BOOTP)-server en een webserver nodig. Na het " "downloaden van ibm-powerkvm-*-ppc64-service-*.iso moet u het aankoppelen via " "het loop-apparaat en het uitpakken in een map die zich binnen het www-" "basisbestandssysteem (bijvoorbeeld wwwroot) bevindt: " "\n" "# cd <map-waarin-het-iso-is>\n" "# mkdir ./iso\n" "# sudo mount -o loop ibm-powerkvm-*-ppc64-service-*.iso ./iso\n" "# cp -a ./iso/* <pad-naar-wwwroot>\n" " Maak het bestand petitboot.conf aan in een map " "onder uw tftp-basisbestandssysteem, bijvoorbeeld /tftproot/powerkvm met de " "volgende inhoud: \n" "label PowerKVM Geautomatiseerde Installatie\n" "kernel http://IP-VAN-UW-SERVER/PAD-NAAR-wwwroot/ppc/ppc64/vmlinuz\n" "initrd http://IP-VAN-UW-SERVER/PAD-NAAR-wwwroot/ppc/ppc64/initrd.img\n" "append root=live:http://IP-VAN-UW-SERVER/PAD-NAAR-wwwroot/LiveOS/squashfs." "img repo=http://IP-VAN-UW-SERVER/PAD-NAAR-wwwroot/packages rd.dm=0 rd.md=0 " "console=hvc0 console=tty0\n" " Bewerk het bestand dhcpd.conf en plaats aan het " "begin ervan volgende instructie: \n" "option conf-file code 209 = text;\n" " Voeg de volgende systeeminstructie toe: " "\n" "host <uw-systeem> {\n" " hardware ethernet <macaddr v/h systeem>\n" " fixed-address <ip v/h systeem>;\n" " option host-name \"<hostname v/h systeem>\";\n" " option conf-file \"<powerkvm/petitboot.conf>\";\n" " }\n" " Herstart de dhcp-server." #. Tag: para #: preparing.xml:1419 #, no-c-format msgid "Boot your PowerLinux machine." msgstr "Start uw PowerLinux machine op." #. Tag: para #: preparing.xml:1423 #, no-c-format msgid "" "There should be the following option at petitboot (select it): " "\n" "\"Power KVM Automated Install\" \n" " The installer menu should appear automatically." msgstr "" "Bij petitboot zou u de volgende keuzemogelijkheid moeten hebben (selecteer " "deze): \n" "\"PowerKVM Geautomatiseerde Installatie\" \n" " Het menu van het installatieprogramma zou " "automatisch moeten verschijnen." #. Tag: title #: preparing.xml:1434 #, no-c-format msgid "Instructions for DVD" msgstr "Instructies voor DVD" #. Tag: para #: preparing.xml:1435 #, no-c-format msgid "" "Boot the ISO ibm-powerkvm-*-ppc64-service-*.iso (either burn a DVD or make " "it virtual if using QEMU) and simply wait for the boot." msgstr "" "Start het ISO-bestand ibm-powerkvm-*-ppc64-service-*.iso op (brandt een DVD " "of maak hem virtueel aan als u QEMU gebruikt) en wacht het opstarten gewoon " "af." #. Tag: para #: preparing.xml:1438 #, no-c-format msgid "" "There should be the following option at petitboot (select it): " "\n" "\"POWERKVM_LIVECD\" \n" " The installer menu should appear automatically." msgstr "" "Bij petitboot zou u de volgende keuzemogelijkheid moeten hebben (selecteer " "deze): \n" "\"POWERKVM_LIVECD\" \n" " Het menu van het installatieprogramma zou " "automatisch moeten verschijnen." #. Tag: title #: preparing.xml:1459 #, no-c-format msgid "Invoking OpenBoot" msgstr "OpenBoot aanroepen" #. Tag: para #: preparing.xml:1461 #, no-c-format msgid "" "OpenBoot provides the basic functions needed to boot the &arch-title; " "architecture. This is rather similar in function to the BIOS in the x86 " "architecture, although much nicer. The Sun boot PROMs have a built-in forth " "interpreter which lets you do quite a number of things with your machine, " "such as diagnostics and simple scripts." msgstr "" "OpenBoot voorziet in de basisfuncties die nodig zijn om de &arch-title;-" "architectuur op te starten, Dit functioneert redelijk vergelijkbaar met het " "BIOS bij de x86-architectuur, maar veel eleganter. Het boot-PROM van Sun " "heeft een ingebouwde forth-interpreter die u toelaat een heleboel dingen te " "doen met uw machine, zoals het stellen van een diagnose en het uitvoeren van " "eenvoudige scripts." #. Tag: para #: preparing.xml:1469 #, no-c-format msgid "" "To get to the boot prompt you need to hold down the Stop " "key (on older type 4 keyboards, use the L1 key, if you have " "a PC keyboard adapter, use the Break key) and press the " "A key. The boot PROM will give you a prompt, either " "ok or >. It is preferred to " "have the ok prompt. So if you get the old style " "prompt, hit the n key to get the new style prompt." msgstr "" "Om de boot-prompt te krijgen moet u de Stop-toets ingedrukt " "houden (bij oudere type 4 toetsenborden moet u de L1-toets " "gebruiken; indien u een PC-toetsenbord-adapter heeft moet u de " "Break-toets gebruiken) en de A-toets " "indrukken. Het boot-PROM zal u dan een prompt geven, ofwel ok ofwel >. De prompt ok is verkieslijker. Indien u dus een prompt in de oude stijl " "krijgt, moet u de n-toets indrukken om een prompt in de " "nieuwe stijl te bekomen." #. Tag: para #: preparing.xml:1481 #, no-c-format msgid "" "If you are using a serial console, send a break to the machine. With " "Minicom, use Ctrl-A F, with cu, hit Enter, " "then type %~break. Consult the documentation of your " "terminal emulator if you are using a different program." msgstr "" "Indien u gebruik maakt van een seriële console moet u 'break' naar de " "machine sturen. Bij een Minicom gebruikt u daarvoor Ctrl-A F, met een cu moet u de Enter-toets aanslaan en " "vervolgens %~break typen. Raadpleeg de documentatie " "van uw terminalemulator indien u een ander programma gebruikt." #. Tag: para #: preparing.xml:1494 #, no-c-format msgid "" "You can use OpenBoot to boot from specific devices, and also to change your " "default boot device. However, you need to know some details about how " "OpenBoot names devices; it's considerably different from Linux device " "naming, described in . Also, the command " "will vary a bit, depending on what version of OpenBoot you have. More " "information about OpenBoot can be found in the Sun OpenBoot Reference." msgstr "" "U kunt OpenBoot gebruiken om op te starten vanaf een specifiek apparaat en " "ook om uw standaard opstartapparaat te wijzigen. U moet echter wel op de " "hoogte zijn van de manier waarop OpenBoot apparaten benoemt. Dit is " "merkelijk anders dan hoe Linux apparaten benoemt, zoals beschreven wordt in " ". Ook verschilt het commando een beetje " "afhankelijk van de gebruikte versie van OpenBoot. Meer informatie over " "OpenBoot is te vinden in de Sun OpenBoot " "Reference, de referentiehandleiding van Sun voor OpenBoot." #. Tag: para #: preparing.xml:1504 #, no-c-format msgid "" "To boot from a specific device, use the command boot " "device. You can set this behavior as " "the default using the setenv command. However, the " "name of the variable to set changed between OpenBoot revisions. In OpenBoot " "1.x, use the command setenv boot-from device. In later revisions of OpenBoot, use the command " "setenv boot-device device. " "Note, this is also configurable using the eeprom command " "on Solaris, or modifying the appropriate files in /proc/openprom/" "options/, for example under Linux: \n" "# echo disk1:1 > /proc/openprom/options/boot-device\n" " and under Solaris:" msgstr "" "Om vanaf een specifiek apparaat op te starten moet u het commando " "boot apparaat gebruiken. U " "kunt dit gedrag als standaard instellen met het commando setenv, maar de naam van de in te stellen variabele is verschillend " "naargelang de OpenBoot-revisie. In OpenBoot 1.x moet u het commando " "setenv boot-from apparaat " "gebruiken. Bij latere revisies van OpenBoot moet u het commando " "setenv boot-device apparaat gebruiken. Merk op dat dit op Solaris ook geconfigureerd kan " "worden met het commando eeprom of door de gepaste " "bestanden in /proc/openprom/options/ aan te passen, " "onder Linux bijvoorbeeld: \n" "# echo disk1:1 > /proc/openprom/options/boot-device\n" " en onder Solaris:" #. Tag: screen #: preparing.xml:1548 #, no-c-format msgid "eeprom boot-device=disk1:1" msgstr "eeprom boot-device=disk1:1" #. Tag: title #: preparing.xml:1558 #, no-c-format msgid "BIOS Setup" msgstr "Het BIOS instellen" #. Tag: para #: preparing.xml:1559 #, no-c-format msgid "" "In order to install &debian-gnu; on a &arch-title; or zSeries machine you " "have first boot a kernel into the system. The boot mechanism of this " "platform is inherently different to other ones, especially from PC-like " "systems, and you will notice a big difference while you work with this " "platform: most (if not all) of the time you will work remote, with the help " "of some client session software like telnet, or a browser. This is due to " "that special system architecture where the 3215/3270 console is line-based " "instead of character-based." msgstr "" "Om &debian-gnu; te installeren op een &arch-title;- of zSeries-machine moet " "u eerst een kernel opstarten binnen het systeem. Het opstartmechanisme van " "dit platform is inherent verschillend van andere, in het bijzonder van PC-" "achtige systemen. Bij het werken met dit platform zult u een groot verschil " "opmerken: de meeste (zo niet alle) tijd zult u vanop afstand werken met " "behulp van software voor een cliënt-sessie, zoals telnet, of met behulp van " "een browser. Dit heeft te maken met de bijzondere systeemarchitectuur " "waarbij de 3215/3270-console regel-gebaseerd en niet teken-gebaseerd is." #. Tag: para #: preparing.xml:1571 #, no-c-format msgid "" "Linux on this platform runs either natively on the bare machine, in a so-" "called LPAR (Logical Partition) or in a virtual machine supplied by the VM " "system. Boot media differs depending on the runtime mode. For example, you " "can use the virtual card reader of a virtual machine, or boot from the HMC " "(Hardware Management Console) of an LPAR if the HMC and this option is " "available for you." msgstr "" "Op dit platform werkt Linux ofwel standaard op de kale machine, of in een " "zogenaamde LPAR (Logische Partitionering) of in een virtuele machine die " "door het VM-systeem aangeleverd wordt. Opstartmedia verschillen naargelang " "de runtime-modus. U kunt bijvoorbeeld de virtuele kaartlezer gebruiken van " "een virtuele machine, of opstarten van de HMC (Hardware Management Console) " "van een LPAR als de HMC en deze optie voor u beschikbaar zijn." #. Tag: para #: preparing.xml:1580 #, no-c-format msgid "" "Before you actually perform an installation, you have to go over some design " "and preparation steps. IBM has made documentation available about the whole " "process, e.g. how to prepare an installation medium and how actually to boot " "from that medium. Duplicating that information here is neither possible nor " "necessary. However, we will describe here which kind of &debian;-specific " "data is needed and where to find it. Using both sources of information, you " "have to prepare your machine and the installation medium before you can " "perform a boot from it. When you see the welcome message in your client " "session, return to this document to go through the &debian;-specific " "installation steps." msgstr "" "Vooraleer u overgaat tot de echte installatie, moet u een ontwerp maken en " "enkele voorbereidende stappen doorlopen. IBM heeft documentatie ter " "beschikking gesteld voor het hele proces, bijvoorbeeld over hoe u een " "installatiemedium moet klaarmaken en hoe u effectief vanaf dat medium kunt " "opstarten. Deze documentatie hier dupliceren is niet mogelijk en ook niet " "nodig. Toch zullen we hier beschrijven welk soort &debian;-specifieke " "gegevens nodig zijn en waar u ze kunt vinden. Met behulp van beide " "informatiebronnen moet u uw machine en het installatiemedium voorbereiden " "voor u er van kunt opstarten. Als u in uw cliënt-sessie het welkomstbericht " "ziet, moet u naar dit document teruggrijpen en de &debian;-specifieke " "installatiestappen doorlopen." #. Tag: title #: preparing.xml:1597 #, no-c-format msgid "Native and LPAR installations" msgstr "Standaardinstallatie en LPAR-installatie" #. Tag: para #: preparing.xml:1598 #, no-c-format msgid "" "Please refer to chapter 5 of the Linux for &arch-title; Redbook " "and chapter 3.2 of the Linux for IBM eServer zSeries and &arch-title;: " "Distributions Redbook on how to set up an LPAR for Linux." msgstr "" "Raadpleeg hoofdstuk 5 van het IBM-Redbook Linux for &arch-title; en " "hoofdstuk 3.2 van het IBM-Redbook Linux for IBM eServer zSeries and &arch-" "title;: Distributions voor het opzetten van een LPAR voor Linux." #. Tag: title #: preparing.xml:1612 #, no-c-format msgid "Installation as a VM guest" msgstr "Een installatie als VM-gast" #. Tag: para #: preparing.xml:1614 #, no-c-format msgid "" "Please refer to chapter 6 of the Linux for &arch-title; Redbook " "and chapter 3.1 of the Linux for IBM eServer zSeries and &arch-title;: " "Distributions Redbook on how to set up a VM guest for running Linux." msgstr "" "Raadpleeg hoofdstuk 6 van het IBM-Redbook Linux for &arch-title; en " "hoofdstuk 3.1 van het IBM-Redbook Linux for IBM eServer zSeries and &arch-" "title;: Distributions over het opzetten van een VM-gast om Linux te " "gebruiken." #. Tag: para #: preparing.xml:1624 #, no-c-format msgid "" "You need to copy all the files from the generic sub-" "directory to your CMS disk. Be sure to transfer kernel.debian and initrd.debian in binary mode with a fixed " "record length of 80 characters (by specifying BINARY " "and LOCSITE FIX 80 in your FTP client). " "parmfile.debian can be in either ASCII or EBCDIC " "format. A sample debian.exec script, which will punch " "the files in the proper order, is included with the images." msgstr "" "U moet alle bestanden van de onderliggende map generic " "kopiëren naar uw CMS-schijf. Zorg ervoor om kernel.debian en initrd.debian in binaire modus over te " "zetten met een vaste recordlengte van 80 tekens (door in uw FTP-cliënt " "BINARY en LOCSITE FIX 80 op te " "geven). parmfile.debian kan ofwel in ASCII- of in " "EBCDIC-opmaak zijn. Een voorbeeldscript debian.exec dat " "de bestanden in de juiste volgorde zal ponsen, wordt bij de images " "bijgevoegd." #. Tag: title #: preparing.xml:1641 #, no-c-format msgid "Setting up an installation server" msgstr "Een installatieserver opzetten" #. Tag: para #: preparing.xml:1643 #, no-c-format msgid "" "If you don't have a connection to the Internet (either directly or via a web " "proxy) you need to create a local installation server that can be accessed " "from your S/390. This server keeps all the packages you want to install and " "must make them available using NFS, HTTP or FTP." msgstr "" "Indien u geen verbinding met het internet heeft (ofwel direct, ofwel via een " "web-proxy) moet u een lokale installatieserver maken die vanaf uw S/390 " "benaderd kan worden. Deze server bewaart alle pakketten die u wenst te " "installeren en moet ze beschikbaar stellen via NFS, HTTP of FTP." #. Tag: para #: preparing.xml:1651 #, no-c-format msgid "" "The installation server needs to copy the exact directory structure from any " "&debian-gnu; mirror, but only the S/390 and architecture-independent files " "are required. You can also copy the contents of all installation images into " "such a directory tree." msgstr "" "De installatieserver moet de mappenstructuur van een &debian-gnu;-" "spiegelserver exact kopiëren, maar enkel de bestanden voor S/390 en de " "architectuur-onafhankelijke bestanden zijn nodig. U kunt ook de inhoud van " "alle installatie-images naar een dergelijke mappenboom kopiëren." #. Tag: emphasis #: preparing.xml:1660 #, no-c-format msgid "FIXME: more information needed — from a Redbook?" msgstr "NOG-TE-DOEN: meer informatie is nodig — uit een IBM-Redbook?" #. Tag: title #: preparing.xml:1677 #, no-c-format msgid "ARM firmware" msgstr "ARM firmware" #. Tag: para #: preparing.xml:1679 #, no-c-format msgid "" "As already mentioned before, there is unfortunately no standard for system " "firmware on ARM systems. Even the behaviour of different systems which use " "nominally the same firmware can be quite different. This results from the " "fact that a large part of the devices using the ARM architecture are " "embedded systems, for which the manufacturers usually build heavily " "customized firmware versions and include device-specific patches. " "Unfortunately the manufacturers often do not submit their changes and " "extensions back to the mainline firmware developers, so their changes are " "not integrated into newer versions of the original firmware." msgstr "" "Zoals reeds eerder aangegeven, bestaat er jammer genoeg geen standaard voor " "systeemfirmware op ARM-systemen. Zelfs verschillende systemen die nominaal " "dezelfde firmware gebruiken, kunnen zich heel verschillend gedragen. Dit " "komt door het feit dat een groot deel van de apparaten die van de ARM-" "architectuur gebruik maken, ingebedde systemen zijn waarvoor de fabrikanten " "sterk aangepaste firmwareversies maken met toevoeging van apparaatspecifieke " "aanpassingen. Jammer genoeg koppelen de fabrikanten deze aanpassingen en " "uitbreidingen niet terug naar de ontwikkelaars van de standaardfirmware, " "waardoor hun wijzigingen niet opgenomen geraken in de recentere versies van " "de originele firmware." #. Tag: para #: preparing.xml:1691 #, no-c-format msgid "" "As a result even newly sold systems often use a firmware that is based on a " "years-old manufacturer-modified version of a firmware whose mainline " "codebase has evolved a lot further in the meantime and offers additional " "features or shows different behaviour in certain aspects. In addition to " "that, the naming of onboard devices is not consistent between different " "manufacturer-modified versions of the same firmware, therefore it is nearly " "impossible to provide usable product-independend instructions for ARM-based " "systems." msgstr "" "Het gevolg daarvan is dat zelfs nieuw verkochte systemen vaak gebruik maken " "van firmware die gebaseerd is op een jaren oude door de fabrikant gewijzigde " "versie van firmware waarvan de standaardcode intussen erg geëvolueerd is en " "bijkomende functionaliteit biedt en voor bepaalde aspecten een ander gedrag " "vertoont. Daarbij komt nog dat er tussen verschillende door de fabrikant " "gewijzigde versies van dezelfde firmware geen consistentie is in de " "naamgeving van boordapparatuur en daarom is het schier onmogelijk om " "bruikbare product-onafhankelijke instructies te geven voor op ARM gebaseerde " "systemen." #. Tag: title #: preparing.xml:1704 #, no-c-format msgid "Debian-provided U-Boot (system firmware) images" msgstr "Door Debian aangeleverde images van U-boot (systeemfirmware)" #. Tag: para #: preparing.xml:1705 #, no-c-format msgid "" "Debian provides U-Boot images for various armhf systems that can load their " "U-Boot from an SD card at &armmp-uboot-img;. The U-Boot builds are offered " "in two formats: raw U-Boot components and a ready-made card image that can " "easily be written onto an SD card. The raw U-Boot components are provided " "for advanced users; the generally recommended way is to use one of the ready-" "made SD card images. They are named <system-type>.sdcard.img.gz and " "can be written to a card e.g. with zcat <system-" "type>.sdcard.img.gz > /dev/SD_CARD_DEVICE " "As with all images, please be aware that writing the image to an SD card " "wipes all previous contents of the card!" msgstr "" "Debian levert U-Boot-images voor verschillende armhf-systemen die hun U-Boot " "kunnen laden vanaf een SD-kaart op &armmp-uboot-img;. De U-Boot-compilaties " "worden in twee formaten aangeboden: rauwe U-Boot-componenten en een kant-en-" "klaar kaart-image dat gemakkelijk naar een SD-kaart geschreven kan worden. " "De rauwe U-Boot-componenten worden voor geoefende gebruikers ter beschikking " "gesteld. De algemeen aanbevolen werkwijze is om gebruik te maken van een van " "de kant-en-klare SD-kaart-images. Ze heten <systeem-type>.sdcard.img." "gz en kunnen naar een kaart geschreven worden, bijvoorbeeld met de opdracht " "zcat <systeem-type>.sdcard.img.gz > /dev/" "SD_KAART_APPARAAT Denk eraan dat een image naar " "een SD-kaart schrijven alle eerdere inhoud van die kaart wist, zoals dat het " "geval is voor alle images." #. Tag: para #: preparing.xml:1720 #, no-c-format msgid "" "If Debian provides a U-Boot image for your system, it is recommended that " "you use this image instead of the vendor-provided U-Boot, as the version in " "Debian is usually newer and has more features." msgstr "" "Indien Debian voor uw systeem een U-Boot-image ter beschikking stelt, is het " "aangeraden om dit image te gebruiken in plaats van het door de leverancier " "geleverde U-Boot, vermits de versie in Debian meestal recenter is en meer " "functionaliteit biedt." #. Tag: title #: preparing.xml:1728 #, no-c-format msgid "Setting the ethernet MAC address in U-Boot" msgstr "Het ethernet MAC-adres instellen in U-Boot" #. Tag: para #: preparing.xml:1729 #, no-c-format msgid "" "The MAC address of every ethernet interface should normally be globally " "unique, and it technically has to be unique within its ethernet broadcast " "domain. To achieve this, the manufacturer usually allocates a block of MAC " "addresses from a centrally-administered pool (for which a fee has to be " "paid) and preconfigures one of these addresses on each item sold." msgstr "" "Normaal zou het MAC-adres van elke ethernet-interface wereldwijd uniek " "moeten zijn en het moet vanuit technisch oogpunt uniek zijn binnen zijn " "ethernet broadcast-domein. Om dit te bereiken reserveert de fabrikant " "gewoonlijk een blok MAC-adressen uit een centraal beheerde pool (waarvoor " "een prijs betaald moet worden) en stelt een van deze adressen vooraf in op " "elk verkocht exemplaar." #. Tag: para #: preparing.xml:1737 #, no-c-format msgid "" "In the case of development boards, sometimes the manufacturer wants to avoid " "paying these fees and therefore provides no globally unique addresses. In " "these cases the users themselves have to define MAC addresses for their " "systems. When no MAC address is defined for an ethernet interface, some " "network drivers generate a random MAC address that can change on every boot, " "and if this happens, network access would be possible even when the user has " "not manually set an address, but e.g. assigning semi-static IP addresses by " "DHCP based on the MAC address of the requesting client would obviously not " "work reliably." msgstr "" "In het geval van ontwikkelingsborden wil de fabrikant deze kosten soms " "vermijden en geeft hij geen globaal uniek adres. In deze gevallen moet de " "gebruiker zelf een uniek MAC-adres definiëren voor zijn systeem. Als geen " "MAC-adres gedefinieerd werd voor een ethernet-interface, genereren sommige " "netwerkstuurprogramma's een willekeurig MAC-adres dat bij elke herstart " "anders kan zijn. In een dergelijk scenario is toegang tot het netwerk " "mogelijk, zelfs als de gebruiker niet handmatig een adres ingesteld heeft, " "maar bijvoorbeeld het toekennen van een semi-statisch IP-adres door DHCP op " "basis van het MAC-adres van de cliënt die daarom vraagt, zal om evidente " "redenen niet betrouwbaar kunnen gebeuren." #. Tag: para #: preparing.xml:1748 #, no-c-format msgid "" "To avoid conflicts with existing officially-assigned MAC addresses, there is " "an address pool which is reserved for so-called locally administered addresses. It is defined by the value of two specific bits in the " "first byte of the address (the article MAC address in the " "English language Wikipedia gives a good explanation). In practice this means " "that e.g. any address starting with hexadecimal ca (such as ca:ff:" "ee:12:34:56) can be used as a locally administered address." msgstr "" "Om conflicten met officieel toegewezen MAC-adressen te vermijden, bestaat er " "een pool met adressen die voorbehouden is voor zogenaamde lokaal " "beheerde adressen. Die pool wordt gedefinieerd door de waarde van " "twee specifieke bits in de eerste byte van het adres (het artikel MAC " "address in de Engelstalige Wikipedia geeft een goede uitleg). In de " "praktijk betekent dit dat bijvoorbeeld elk adres dat met het hexadecimaal " "getal ca begint (zoals ca:ff:ee:12:34:56) gebruikt kan worden voor een " "lokaal beheerd adres." #. Tag: para #: preparing.xml:1758 #, no-c-format msgid "" "On systems using U-Boot as system firmware, the ethernet MAC address is " "placed in the ethaddr environment variable. It can be checked " "at the U-Boot command prompt with the command printenv ethaddr and can be set with the command setenv ethaddr ca:ff:" "ee:12:34:56. After setting the value, the command saveenv makes the assignment permanent." msgstr "" "Op systemen die U-Boot als systeemfirmware gebruiken, wordt het ethernet MAC-" "adres geplaatst in de omgevingsvariabele ethaddr. Het kan " "nagekeken worden aan de commandoregelprompt van U-Boot met het commando " "printenv ethaddr en het kan ingesteld worden met het commando " "setenv ethaddr ca:ff:ee:12:34:56. Nadat de waarde ingesteld " "werd, maakt het commando saveenv de toewijzing permanent." #. Tag: title #: preparing.xml:1769 #, no-c-format msgid "Kernel/Initrd/Device-Tree relocation issues in U-Boot" msgstr "Problemen in U-Boot met relocatie van kernel/initrd/apparatenboom" #. Tag: para #: preparing.xml:1770 #, no-c-format msgid "" "On some systems with older U-Boot versions there can be problems with " "properly relocating the Linux kernel, the initial ramdisk and the device-" "tree blob in memory during the boot process. In this case, U-Boot shows the " "message Starting kernel ..., but the system freezes " "afterwards without further output. These issues have been solved with newer " "U-Boot versions from v2014.07 onwards." msgstr "" "Op sommige systemen met een oudere U-Boot-versie kunnen er zich tijdens het " "opstartproces problemen stellen met een juiste relocatie in het geheugen van " "de Linuxkernel, de initiële ramdisk en de blob met de apparatenboom. In een " "dergelijk geval toont U-Boot de melding Starting kernel ..., " "maar loopt het systeem nadien vast zonder verdere uitvoer te genereren. In " "recentere versies van U-Boot, te beginnen met v2014.07, zijn deze problemen " "opgelost." #. Tag: para #: preparing.xml:1779 #, no-c-format msgid "" "If the system has originally used a U-Boot version older than v2014.07 and " "has been upgraded to a newer version later, the problem might still occur " "even after upgrading U-Boot. Upgrading U-Boot usually does not modify the " "existing U-Boot environment variables and the fix requires an additional " "environment variable (bootm_size) to be set, which U-Boot does automatically " "only on fresh installations without existing environment data. It is " "possible to manually set bootm_size to the new U-Boot's default value by " "running the command env default bootm_size; saveenv at the U-" "Boot prompt." msgstr "" "Indien het systeem oorspronkelijk een versie van U-Boot gebruikte die ouder " "was dan v2014.07 en nadien opgewaardeerd werd naar een recentere versie, kan " "het probleem zich na de opwaardering van U-Boot nog steeds manifesteren. Het " "opwaarderen van U-Boot wijzigt over het algemeen niet de bestaande " "omgevingsvariabelen van U-boot en de reparatie vereist dat een bijkomende " "omgevingsvariabele (bootm_size) ingesteld wordt, hetgeen U-Boot enkel " "automatisch doet bij nieuwe installaties waar nog geen omgevingsdata " "bestaan. Men kan de variabele bootm_size handmatig instellen op de nieuwe " "standaard van U-Boot door het commando env default bootm_size; " "saveenv uit te voeren aan de prompt van U-Boot." #. Tag: para #: preparing.xml:1790 #, no-c-format msgid "" "Another possibility to circumvent relocation-related problems is to run the " "command setenv fdt_high ffffffff; setenv initrd_high 0xffffffff; " "saveenv at the U-Boot prompt to completely disable the relocation of " "the initial ramdisk and the device-tree blob." msgstr "" "Een andere mogelijkheid om de relocatiegerelateerde problemen te omzeilen is " "om de relocatie van de initiële ramdisk en de blob met de apparatenboom " "volledig uit te schakelen door aan de prompt van U-Boot het commando " "setenv fdt_high ffffffff; setenv initrd_high 0xffffffff; saveenv in te geven." #. Tag: title #: preparing.xml:1800 #, no-c-format msgid "Systems with UEFI firmware" msgstr "Systemen met UEFI firmware" #. Tag: para #: preparing.xml:1801 #, no-c-format msgid "" "UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) is a new kind of " "system firmware that is used on many modern systems and is - among other " "uses - intended to replace the classic PC BIOS." msgstr "" "UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) is een nieuw " "soort systeemfirmware dat op veel moderne systemen gebruikt wordt en bedoeld " "is om - naast andere aanwendingen - het klassieke PC-BIOS te vervangen." #. Tag: para #: preparing.xml:1807 #, no-c-format msgid "" "Currently most PC systems that use UEFI also have a so-called " "Compatibility Support Module (CSM) in the firmware, which " "provides exactly the same interfaces to an operating system as a classic PC " "BIOS, so that software written for the classic PC BIOS can be used " "unchanged. Nonetheless UEFI is intended to one day completely replace the " "old PC BIOS without being fully backwards-compatible and there are already a " "lot of systems with UEFI but without CSM." msgstr "" "Momenteel hebben de meeste PC-systemen die UEFI gebruiken ook een zogenaamde " "Compatibility Support Module (CSM) in de firmware, die exact " "dezelfde interfaces met het besturingssysteem biedt als het klassieke PC-" "BIOS, waardoor software die geschreven was voor het klassieke PC-BIOS " "onveranderd gebruikt kan worden. Niettemin is het de bedoeling dat UEFI ooit " "volledig het oude PC-BIOS zal vervangen zonder daarbij volledig neerwaarts " "compatibel te zijn en er bestaan reeds heel wat systemen met UEFI maar " "zonder CSM." #. Tag: para #: preparing.xml:1817 #, no-c-format msgid "" "On systems with UEFI there are a few things to take into consideration when " "installing an operating system. The way the firmware loads an operating " "system is fundamentally different between the classic BIOS (or UEFI in CSM " "mode) and native UEFI. One major difference is the way the harddisk " "partitions are recorded on the harddisk. While the classic BIOS and UEFI in " "CSM mode use a DOS partition table, native UEFI uses a different " "partitioning scheme called GUID Partition Table (GPT). On a " "single disk, for all practical purposes only one of the two can be used and " "in case of a multi-boot setup with different operating systems on one disk, " "all of them must therefore use the same type of partition table. Booting " "from a disk with GPT is only possible in native UEFI mode, but using GPT " "becomes more and more common as hard disk sizes grow, because the classic " "DOS partition table cannot address disks larger than about 2 Terabytes while " "GPT allows for far larger disks. The other major difference between BIOS (or " "UEFI in CSM mode) and native UEFI is the location where boot code is stored " "and in which format it has to be. This means that different bootloaders are " "needed for each system." msgstr "" "Bij het installeren van een besturingssysteem op een systeem met UEFI moet u " "met enkele zaken rekening houden. De wijze waarop de firmware een " "besturingssysteem laadt verschilt fundamenteel tussen het klassieke BIOS (of " "UEFI in CSM-modus) en het standaard UEFI. Een belangrijk verschil is de " "wijze waarop de partities van een harde schijf opgeslagen worden op de harde " "schijf. Terwijl het klassieke BIOS en UEFI in CSM-modus een DOS-" "partitietabel gebruiken, gebruikt het standaard UEFI een ander " "partitiesysteem dat men GUID Partition Table (GPT) noemt. Op " "één enkele schijf kan voor alle praktische doeleinden slechts een van beide " "gebruikt worden en in het geval van een multi-boot opstelling waarbij op één " "enkele schijf verschillende besturingssystemen geplaatst worden, moeten ze " "daarom allemaal hetzelfde type partitietabel gebruiken. Opstarten van een " "schijf met GPT is enkel mogelijk in standaard UEFI-modus, maar het gebruik " "van GPT wordt meer en meer courant omdat de grootte van harde schijven " "toeneemt en een klassieke DOS-partitietabel geen harde schijven aankan die " "groter zijn dan ongeveer 2 terabytes, terwijl GPT veel grotere harde " "schijven aankan. Het andere grote verschil tussen BIOS (of UEFI in CSM-" "modus) en standaard UEFI is de locatie waar opstartcode opgeslagen wordt en " "in welke indeling die moet zijn. Dit betekent dat voor elk van beide " "systemen verschillende opstartladers nodig zijn." #. Tag: para #: preparing.xml:1837 #, no-c-format msgid "" "The latter becomes important when booting &d-i; on a UEFI system with CSM " "because &d-i; checks whether it was started on a BIOS- or on a native UEFI " "system and installs the corresponding bootloader. Normally this simply works " "but there can be a problem in multi-boot environments. On some UEFI systems " "with CSM the default boot mode for removable devices can be different from " "what is actually used when booting from hard disk, so when booting the " "installer from a USB stick in a different mode from what is used when " "booting another already installed operating system from the hard disk, the " "wrong bootloader might be installed and the system might be unbootable after " "finishing the installation. When choosing the boot device from a firmware " "boot menu, some systems offer two separate choices for each device, so that " "the user can select whether booting shall happen in CSM or in native UEFI " "mode." msgstr "" "Dit laatste wordt van belang bij het opstarten van &d-i; op een UEFI-systeem " "met CSM, omdat &d-i; nagaat of het opgestart werd op een BIOS- of op een " "standaard UEFI-systeem en de overeenkomstige opstartlader installeert. " "Normaal werkt dit vanzelf maar in multi-boot-omgevingen kan er zich een " "probleem stellen. Op sommige UEFI-systemen met CSM kan de standaard " "opstartmodus voor verwijderbare media verschillend zijn van wat gebruikt " "wordt wanneer opgestart wordt vanaf een harde schijf. Wanneer u dus het " "installatieprogramma opstart vanaf een USB-stick in een andere modus dan die " "welke gebruikt wordt voor het opstarten van een reeds geïnstalleerd systeem " "op de harde schijf, kan het gebeuren dat de verkeerde opstartlader " "geïnstalleerd wordt en het systeem na het afronden van de installatie niet " "langer opgestart kan worden. Bij het selecteren van het opstartapparaat in " "het opstartmenu van de firmware, bieden sommige systemen voor elk apparaat " "de keuze uit twee verschillende modi, zodat de gebruiker kan selecteren of " "het opstarten in CSM-modus of in standaard UEFI-modus moet gebeuren." #. Tag: title #: preparing.xml:1856 #, no-c-format msgid "Secure boot" msgstr "Secure boot (veilig opstarten)" #. Tag: para #: preparing.xml:1857 #, no-c-format msgid "" "Another UEFI-related topic is the so-called secure boot " "mechanism. Secure boot means a function of UEFI implementations that allows " "the firmware to only load and execute code that is cryptographically signed " "with certain keys and thereby blocking any (potentially malicious) boot code " "that is unsigned or signed with unknown keys. In practice the only key " "accepted by default on most UEFI systems with secure boot is a key from " "Microsoft used for signing the Windows bootloader. As the boot code used by " "&d-i; is not signed by Microsoft, booting the installer requires prior " "deactivation of secure boot in case it is enabled. Secure boot is often " "enabled by default on systems that come preinstalled with a 64-bit version " "of Windows 8 and there is unfortunately no standard way to disable it in the " "UEFI setup. On some systems, the option to disable secure boot is only made " "visible when a BIOS password has been set by the user, so if you have a " "system with secure boot enabled, but cannot find an option to disable it, " "try setting a BIOS password, powercycle the machine and look again for an " "appropriate option." msgstr "" "Een ander aspect dat verband houdt met UEFI is het zogenaamde secure " "boot-mechanisme. Secure boot (veilig opstarten) is een functie van " "UEFI-toepassingen die de firmware enkel toelaat code te laden en uit te " "voeren die cryptografisch ondertekend werd met bepaalde sleutels en waardoor " "elke (potentieel kwaadaardige) opstartcode die niet ondertekend is of door " "een onbekende sleutel ondertekend werd, geblokkeerd wordt. In de praktijk is " "de enige sleutel die standaard op de meeste UEFI-systemen met 'secure boot' " "geaccepteerd wordt, een sleutel van Microsoft die gebruikt wordt om de " "opstartlader van Windows te ondertekenen. Vermits de opstartcode die &d-i; " "gebruikt niet ondertekend is door Microsoft, vereist het opstarten van het " "installatieprogramma dat eerst 'secure boot' uitgezet wordt in het geval het " "geactiveerd is. Vaak is 'secure boot' standaard actief op systemen die " "geleverd worden met een voorgeïnstalleerde 64-bitsversie van Windows 8 en er " "is jammer genoeg geen standaardmanier om het uit te zetten in het " "instellingenmenu van UEFI. Op sommige systemen is de optie om 'secure boot' " "uit te zetten enkel zichtbaar als de gebruiker een BIOS-wachtwoord ingesteld " "heeft. Indien u dus een systeem heeft waarop 'secure boot' ingeschakeld is, " "maar u geen optie kunt vinden om het uit te zetten, kunt u proberen om een " "BIOS-wachtwoord in te stellen en de machine daarna uit en terug aan te " "zetten om te zien of u dan de passende optie wel kunt vinden." #. Tag: title #: preparing.xml:1879 #, no-c-format msgid "" "Disabling the Windows fast boot/fast startup " "feature" msgstr "" "De functionaliteit fast boot/fast startup van " "Windows uitzetten" #. Tag: para #: preparing.xml:1880 #, no-c-format msgid "" "Windows offers a feature (called fast boot in Windows 8, " "fast startup in Windows 10) to cut down system startup time. " "Technically, when this feature is enabled, Windows does not do a real " "shutdown and a real cold boot afterwards when ordered to shut down, but " "instead does something resembling a partial suspend to disk to reduce the " "boot time. As long as Windows is the only operating system on " "the machine, this is unproblematic, but it can result in problems and data " "loss, when you have a dual boot setup, in which another operating system " "accesses the same filesystems as Windows does. In that case the real state " "of the filesystem can be different from what Windows believes it to be after " "the boot and this could cause filesystem corruption upon " "further write accesses to the filesystem. Therefore in a dual boot setup, to " "avoid filesystem corruption the fast boot/fast " "startup feature has to be disabled within Windows." msgstr "" "Windows biedt een functie (fast boot genaamd in Windows 8, " "fast startup in Windows 10) om de opstarttijd van het systeem " "te verkorten. Indien deze functie actief is en u geeft Windows de opdracht " "om af te sluiten, sluit het niet echt af en doet het nadien dus geen echte " "koude start, maar doet het iets dat lijkt op een gedeeltelijke slaapstand om " "de opstarttijd in te korten. Zolang Windows het enige " "besturingssysteem op de computer is, is dit niet problematisch, maar indien " "u een dual-boot-systeem hebt waarbij een ander besturingssysteem gebruik " "maakt van dezelfde bestandssystemen als Windows, kan dit leiden tot " "problemen en gegevensverlies. In een dergelijk geval kan de echte toestand " "van het bestandssysteem verschillend zijn van wat Windows na de " "opstart denkt en dit kan leiden tot bederf van het " "bestandssysteem wanneer er nog verder geschreven wordt in het " "bestandssysteem. Om bij een dual-boot-systeem bestandssysteembederf tegen te " "gaan, moet u daarom de fast boot/fast startup " "functionaliteit in Windows uitzetten." #. Tag: para #: preparing.xml:1897 #, no-c-format msgid "" "Furthermore, the Windows Update mechanism has (sometimes) been known to " "automatically re-enable this feature, after it has been previously disabled " "by the user. It is suggested to re-check this setting periodically." msgstr "" "Bovendien is bekend dat het Windows Update-mechanisme deze functie (soms) " "automatisch opnieuw inschakelt, nadat het eerder door de gebruiker werd " "uitgeschakeld. Wij suggereren om periodiek deze instelling opnieuw te " "controleren." #. Tag: para #: preparing.xml:1902 #, no-c-format msgid "" "It may also be necessary to disable fast boot to even allow " "access to UEFI setup to choose to boot another operating system or &d-i;. On " "some UEFI systems, the firmware will reduce boot time by not " "initialising the keyboard controller or USB hardware; in these cases, it is " "necessary to boot into Windows and disable this feature to allow for a " "change of boot order." msgstr "" "Het kan zelfs nodig zijn om fast boot uit te zetten om " "toegang te krijgen tot het instellingenmenu van UEFI om te kunnen kiezen " "voor het opstarten van een ander besturingssysteem of van &d-i;. Op sommige " "UEFI-systemen zal de firmware de opstarttijd reduceren door " "de toetsenbordcontroller of de USB-hardware niet te initialiseren. In " "dergelijke gevallen is het noodzakelijk om Windows op te starten en er deze " "functionaliteit uit te zetten om in staat te zijn de opstartvolgorde te " "wijzigen." #. Tag: title #: preparing.xml:1914 #, no-c-format msgid "Hardware Issues to Watch Out For" msgstr "Aandachtspunten in verband met apparatuur" #. Tag: title #: preparing.xml:1917 #, no-c-format msgid "USB BIOS support and keyboards" msgstr "De USB-ondersteuning in het BIOS en toetsenborden" #. Tag: para #: preparing.xml:1918 #, no-c-format msgid "" "If you have no PS/2-style keyboard, but only a USB model, on some very old " "PCs you may need to enable legacy keyboard emulation in your BIOS setup to " "be able to use your keyboard in the bootloader menu, but this is not an " "issue for modern systems. If your keyboard does not work in the bootloader " "menu, consult your mainboard manual and look in the BIOS for Legacy " "keyboard emulation or USB keyboard support options." msgstr "" "Indien u geen toetsenbord van het type PS/2 heeft, maar enkel een USB-model, " "kan het zijn dat u op sommige zeer oude PC's in de instellingen van het BIOS " "de 'legacy keyboard emulation' (oud toetsenbord emuleren) moet aanzetten om " "uw toetsenbord in het menu van de opstartlader te kunnen gebruiken. Op " "moderne systemen stelt dit probleem zich niet. Indien uw toetsenbord niet " "werkt in het menu van de opstartlader, moet u de handleiding bij uw " "moederbord raadplegen en zoeken naar de BIOS-optie Legacy keyboard " "emulation of USB keyboard support." #. Tag: title #: preparing.xml:1931 #, no-c-format msgid "Display-visibility on OldWorld Powermacs" msgstr "Beeldschermweergave op OldWorld Powermacs" #. Tag: para #: preparing.xml:1933 #, no-c-format msgid "" "Some OldWorld Powermacs, most notably those with the control " "display driver, may not reliably produce a colormap under Linux when the " "display is configured for more than 256 colors. If you are experiencing such " "issues with your display after rebooting (you can sometimes see data on the " "monitor, but on other occasions cannot see anything) or, if the screen turns " "black after booting the installer instead of showing you the user interface, " "try changing your display settings under MacOS to use 256 colors instead of " "thousands or millions." msgstr "" "Sommige OldWorld Powermacs kunnen onder Linux, als de weergave is ingesteld " "op meer dan 256 kleuren, mogelijk kleuren onjuist weergeven. Dit geldt in " "het bijzonder voor systemen met het control stuurprogramma " "voor video. Indien u dergelijke problemen ervaart met uw scherm na het " "heropstarten (soms kunt u informatie zien op het scherm, maar bij andere " "gelegenheden kunt u helemaal niets zien) of indien het scherm zwart wordt na " "het opstarten van het installatieprogramma in plaats van de " "gebruikersinterface weer te geven, moet u proberen onder MacOS de " "instellingen voor het scherm aan te passen en het instellen op 256 kleuren " "in plaats van op duizenden of miljoenen " "kleuren."